(Maluku), Indonesische eilandengroep tussen Sulawesi (Celebes) en Irian (Nieuw-Guinea), bekend als de Specerij-eilanden (kruidnagelen, nootmuskaat en foelie). Ertoe behoren de Halmahera-groep, de Ambon- en Bandagroepen; ook Ceram, Boeroe, de Obi- en Soelaeilanden worden er toe gerekend.
In de Annalen van de T’ang-dynastie wordt in de 7e eeuw Mi-li-ku vermeld en in de 14e eeuw komt in het Javaanse geschrift Nagarakertagama de naam Maloko voor. Er ontstonden nederzettingen. die zich langzamerhand aaneensloten waardoor vorstenrijkjes ontstonden als Ternate en Tidorc. Er vestigden zich Chinezen en Arabieren, waardoor de Islam er zich verbreidde. In 1522 stichtte de Portugees De Bruto een fort op Ternate; 1845 werd de Sultan hun vazal. In Tidore werd de invloed van de Spanjaarden groot tot zij 1529 voor de Portugezen moesten wijken. In 1574 werden de Portugezen van Ternate verdreven.
De Sultan van Tidore stond hun toe een fort op Ambon te bouwen. In 1599 deden de Nederlanders Waerwijck en Heemskerk Ternate en Banda aan. Steven van der Hagen voldeed 1600 aan Ternate’s verzoek om hulp tegen de Portugezen en op Ambon verrees de eerste Ned. sterkte, het 'Fort van Verre'; 1605 veroverde Cornelis Sebastiaansz. het fort op Tidore; 1606 werd het Portugese fort op Ambon veroverd, waarmee een eind kwam aan hun invloed in de Molukken. → Frederik de Houtman werd 1603 tot gouverneur aangesteld. → Cornelis Matelief vestigde het Ned. gezag op Ternate en sloot 1607 een contract, waarbij de voc het nagelmonopolie verkreeg. Herhaaldelijk kwam de bevolking van de Molukken in opstand tegen de Ned. onderdrukking, vooral op Ambon. De voc handhaafde nl. een kruidnagelmonopolie, waarbij de produktie zo geregeld was, dat deze zoveel opleverde dat de markt dit tegen door de voc vastgestelde prijzen kon opnemen (→ hongitochten). → J.P. Coen veroverde Banda en roeide de bevolking er vrijwel uit (→ perkeniers). 1623 vond de moord op → Ambon plaats.
Gebruik makend van een erfopvolgingsoorlog onderdrukte gouverneur-generaal → A. de Vlamingh van Outshoorn 1650 op gruwelijke wijze een nationale opstand en roeide de nagelaanplantingen uit. In 1652 sloot Ternate een contract, dat het nagelbcdrijf geheel aan de voc bracht: er zouden geen nagelen worden geplant in het Ternataanse rijk. noch waar ze reeds waren uitgeroeid: jaarlijks zou een hongitocht alles uitroeien wat buiten het Compagniesgebied aan nagelcultuur bestond. In 1657 sloot Tidore een dergelijk contract. Na een opstand in 1680 werd Ternate tot een leen van de voc verklaard. → Van der Capellen vaardigde 1824 de Molukkenproclamatie uit. waarbij de hongitochten en extirpatie afgeschaft werden; 1863 slaagde → Fransen van de Putte erin de verplichte kruidnagelcultuur afgeschaft te krijgen; 1873 volgde de muskaatnotencultuur. De Molukken vormden 1946 50 een deel van Oost-Indonesië. Na de opneming in de Indonesische Republiek ontstond opstand op Ambon.Litt. F.W.Stapel c.d., Gesch. van Ned.-lndië (5 dln. 1938—40): HJ.de Graaf, De gesch. van Ambon en de Zuid-Moliikkcn (1977).
