Belg. gemeente in de prov. Brabant, aan de Dijle.
Oudste vermelding 884. De stad vormde zich ca. 1000 rond een burcht, gelegen op een eiland in de Dijle. De graven van Leuven verlieten de stad ca. 1250 en vestigden zich ten noorden ervan, op de Keizersberg. Zijn economische bloei dankte Leuven enerzijds aan zijn ligging aan de Dijle en aan de nieuwe handelsweg Keulen-Brugge, anderzijds aan zijn bloeiende textielnijverheid in de 13e eeuw. Evenals de Vlaamse steden, kende Leuven in de 14e eeuw sociale beroeringen, die zijn opbloei fnuikten. In 1425—26 stichtte hertog Jan IV de eerste universiteit in de Nederlanden: sedertdien valt de Leuvense stadsgesch. grotendeels samen met de gesch. van deze universiteit.
Na een vervalperiode in de 16e en 17e eeuw, nieuwe opbloei in de 18e eeuw, toen het als een belangrijk verkeersknooppunt tussen de Zuidelijke Nederlanden en de Oostenrijkse erflanden werd uitgebouwd. De oprichting 1786 van het Alg. Seminarie voor Priesteropleiding door Jozef II werd een der hoofdoorzaken van de → Brabantse Omwenteling. De Leuvense Universiteit werd opgeheven tijdens de Franse bezetting op 25.10.1795; de herinrichting begin 19e eeuw schonk de stad nieuw leven. De industriële revolutie betekende een nieuwe bloeiperiode. Tijdens de beide wereldoorlogen werd de stad ernstig geteisterd. In 1966 hadden ernstige ongeregeldheden op de universiteit plaats, die 1968 leidden tot een splitsing in de Kath. universiteit te Leuven en de Université Catholique de Louvain.Litt. J.Cuvelier, La formation de la ville de Louvain des origines à la l'in du xivc siècle (1935); J.Cuvelier. Les institutions de la ville de Louvain au moyen âge (1935);
E.Lotisse. De Leuvensche universiteit tijdens den Tweeden Wereldoorlog (1947); R.Van Uytven. Stadsfinanciën en stadsekonomie te Leuven tot het einde der xvie eeuw (1961): G.van Houtte. Leuven in 1740. een krisisjaar (1964); T.Brulard en J.Hcnaux, De studentenbevolking, faktor van de econ. en soc. ontwikkeling van Leuven (1967): L.van Buyten c.a. (red.). 550 jaar Universiteit Leuven (1976).
