of Wt(t)enbogaert, Ned. remonstrants theoloog, *11.2.1557 Utrecht. ✝ 4.9.1644 ’s-Gravenhage. Jurist. 1584-90 predikant te Utrecht en ’s-Gravenhage. waar hij de vertrouwde en raadsman werd van Oldenbarnevelt; stond de opvatting der → politieken voor.
In die zin werd de kerkorde der Staten van 1591 mede door zijn toedoen opgesteld. Was hofprediker van stadhouder prins Maurits, maar viel in ongenade, waarschijnlijk om zijn vrijmoedige kritiek op buitenechtelijke verhoudingen en zijn openlijk optreden voor de arminianen: stelde de remonstrantie van 1610 op (→ Twaalfjarig Bestand). Organiseerde de remonstranten voorlopig en vluchtte naar Rotterdam, vervolgens naar Antwerpen; nog vóór de Dordtse Synode (1618-19) uit zijn ambt ontzet: veroordeeld tot levenslange ballingschap met verbeurdverklaring van zijn bezittingen. Woonde 1621—25 in Rouen. Toen Frederik Hendrik, zijn oud-leerling, stadhouder was geworden, keerde hij 1626 naar Rotterdam terug en vestigde zich 1629 weer te ’s-Gravenhage. Werken: Kerckelycke historie (1646).
Tractaet van 7 ambt ende authoriteyt eener hooghe christlycke overheydt in kerkelicke saecken (3e dr. 1647). Uitg. Brieven enz., door H.C.Rogge (1868-75).Litt. H.C.Rogge. Wtenbogaert en zijn tijd (3 dln. 1874-76); A.H.Haentjens, Fragm. gesch. Rem. Broederschap (1959); G.J.Hoenderdaal. Uyttenbogaert in Utrecht (in: Ned.
Theol. Tijds. 1967/68). "
