Ned. politicus. *1912 Amsterdam. IJker en meterhersteller bij het Amsterdamse Gas- en Electricitcitsbedrijf: lid van de cpn; bouwde tijdens de Duitse bezetting van Nederland na de → Februaristaking (1941) het illegale partijapparaat in Amsterdam op: organiseerde verzetsgroepen in Noord-Holland: werd na de fusillering van Janrik van Gilse leider van de Militaire Commissie (mc); speelde een grote rol in het verzet, waarvoor hij na de oorlog een hoge Amerikaanse onderscheiding kreeg (die hij later in verband met de Koude Oorlog terugstuurde).
Werd 1943 een van de leiders van de Raad van Verzet (rvv), lid van de Grote Adviescommissie van de illegaliteit en 8.11.1945 voorzitter van de cpn en 1946-58 lid van de Tweede Kamer. Mrt. 1958 door een conflict met → Paul de Groot uit de CPN gestoten: vormde met H.Gortzak → De Brug.Litt. W.Gortzak, Gesprek met Gerben Wagenaar (in: De Gids 1965).
