de groote oorlog tusschen Athene en Sparta, waaraan al de volkeren van Griekenland deelnamen; de P duurde 27 jaren (van 431 tot 404 v. Chr.).
De Lacedemomers hadden tot voornaamste bondgenooten de Cormthen, de Etolièrs, de Phocieden, de Loeren de Beotiërs en al de volkeren van den Peloponnesus, behalve de Acheèrs en de Argieven; de Atheners hadden aan hunne zijde de Acarnaniërs, Naupactus Platea, Corcyra, de steden van Thracië en van Thessalië, de meeste grieksche eilanden, en al de kusten van Azië en van den Heilespont. Te land was Sparta het sterkst, ter zee Athene.De P. splitst zich in drie tijdvakken: het eerste, van 431 tot 421, kenmerkt zich door de gedurige verwoestingen,aangericht in Attica en Laconië, door eene afwisseling van krijgsgeluk en tegenspoed; Pericles stierf reeds in 429: dit tijdvak eindigt met den vijftigjarigen wapenstilstand, die door Nicias gesloten werd Het tweede tijdvak (421—412) kenmerkt zich door den ongelukkigen krijgstocht der Atheners naar Sicilië, en door eene menigte kleine vijandelijkheden in Griekenland. Het derde tijdvak begint 412 v. Chr. Athene begaat nieuwe misslagen, en ontslaat Alcibtades, den besten veldheer, dien het heeft, en die zich nu aansluit aan Athene’s vijanden; de groote koning intervenieerde ten behoeve van Sparta ; de spartaansche admiraal Lysander behaalde verscheidene voordeelen, won eindelijk den beslissenden slag van digos-Potamos, en nam Athene in (404 v. Chr.).
De ware oorzaak van den P. lag in niets anders, dan in de wederzijdsche afgunst tusschen Sparta en Athene, de twee voornaamste mogendheden van Griekenland : tot uitbarsting kwam die afgunst bij gelegenheid van den oorlog tusschen Corcyra en deszelfs metropolis Corintbe, in welken oorlog Athene de partij koos van Corcyra, terwijl Sparta de zijde hield van Corinlhe. De gevolgen van den P. waren: de vernedering van Athene, dat zijne bondgenooten verloor; de verheffing van Sparta tot eerste in rang; de samentrekking in die stad van eenen grooten rijkdom, de uitbreiding van haar zeewezen, en hare ontwikkeling tot eene sterke mogendheid te land.
