Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 29-11-2021

Moravische Broeders

betekenis & definitie

of Boheemschc Broeders, doordien ze in de tijden der vervolging hnn verblijf onder den grond hielden, ook wel genoemd Grnbenheimer, d. i. Holbewoners, een christenkerkgenootschap, dat omstreeks 1450 ontstond uit de strenge Hussieten te Praag, die (zich afscheidden van de Calixtijnen, welke de zoogenaamde Compactaten (d. i. de vredesvoorstellen van het Concilie van Bazel) van 30 Nov. 1433 aangenomen hadden.

De M. namen 1453 de wijk naar de grenzen van Siiezië en Moravië, en vonden daar een toevluchtsoord op de landgoederen van den stadhouder George Podiebrad. Hier vormdeu zij sedert 1457, onder hun geestelijken herder Michael Bradacz, afzonderlijke gemeenten, en noemden zich »Broeders der Wet Christi” of »Unieteitsbroeders". Hunne geloofsleer en gemecnte-inrichting ontleenden zij uitsluitend aan den Bijbel. Zij verwierpen de heiiigen-vereering, zoomede de prelaten der Roomsche Kerk, en wilden niets anders wezen dan leden der alleenzaligmakende Kerk. De lidmaten hunner gemeente werden onderscheiden in beginners, vorderenden, en volmaakten. Hunne strenge kerkelijke tucht werd gehandhaafd door bisschoppen, senioren en consenioren, presbyters of predikers, diakenen, tedilen en akolulhen. Hunne eerste bisschoppen ontvingen de wijding van Waldenzer-bisschoppen. Daar zij alle krijgsdienst weigerden, werden hun al hunne kerken afgenomen, in 1548 verhuisden duizend leden der Uniteit naar Polen en Pruisen; de achterblijvenden hadden hunnen hoofdzetel te Fulnek in Moravië. In den Derligjarigen oorlog vluchtte hun bisschop Comeniusnaar Polen, terwijl zij zelven slechts in het geheim bleven voortbestaan. De broeders, die 1721 de wijk namen naar de Lausitz, vonden daar veiligheid en gewetensvrijheid te Berthelsdorf, bij graaf Zinzendorfl', die de beschermheer en het hoofd werd van de vernieuwde Broeder-gemeente. Zie HERRNHUT.

< >