sp. Calaluna, bij de Romeinen Hispania Tarraconensis, nieuw lat.
Catalaunia, vroeger een prinsdom der kroon van Aragoniê, vormt het noordoostelijke gedeelte van Spanje, omvat tegenw. de vier provinciën Gerona, Barcelona, Tarragona en Lerida, beslaat eene grondsoppervlakte van circa 590 vierk. mijlen, en heeft eene bevolking van 1,740,000 zielen. In het noorden is C. bergachtig; de grond is over het geheel vruchtbaar en rijk aan delfstoffen, het klimaat afwisselend, doch over het algemeen warm en vochtig. De eerste bewoners van C. waren de Ceretanen, de Indigeten, de Ausetanen, enz. Eerst onderworpen door de Romeinen, werd C. genoemd Hispania Citeriore, vervolgens Hispania Tarraconensis. In de 5e eeuw was Barcelona de eerste zetel van de monarchie der West-Gothen. Aan deze ontweldigd (712) door de Mooren, werd C. al spoedig ingelijfd bij het rijk van Karel den Groote, die het, in afzonderlijke graafschappen gesplitst, liet besturen door frankische graven; doch deze maakten zich later onafhankelijk. En toenll37RaimondBerengarius, graaf van Barcelona, de kroon van Aragon erlangd had, begon de naam van graafschap Barcelona geheel te verdwijnen en werd vervangen door die van C. (welke naam vermoedelijk dagteekent uit den tijd der gothische overheersching, en verbasterd zal zijn van Golhalania). In 1479 werd C. benevens Castilië ingelijfd bij de spaansche monarchie; doch bij alle gelegenheden heeft C. zich gretig geneigd betoond, om zich van de algemeene zaak van Spanje af te scheiden. In 1631 kwam C. in opstand tegen Filips IV, en onderwierp zich vrijwillig aan Lodewijk XIII van Frankrijk. In 1659 aan Spanje teruggegeven, werd C. nogmaals door de Franschen bezet van 1694 tot 1697. In 1713 bood C. een jaar lang wederstand aan Filips V; in 1812 werd het bijna ingedeeld in fransche departementen; en in 1823 kwam het weder in opstand, en wederstond, onder de leiding van den graaf van Molina (zie don CARLOS van Bourbon), lang de troepen van Ferdinand VII.
