het middelste hoofdgedeelte en de kern van het tegenwoordige Spanje, splitste zich vroeger in twee groote provinciën (Oud-en Nieuw-C.), welke indeeling wel niet meer bestaat in administrativen zin, maar toch algemeen als nog bestaande wordt beschouwd in de alledaagsche wijze van spreken.
Oud-C. (Castilla la Vieja), bestaande nit de tegenwoordige prov. Burgos, LogroHo, Santander, Soria, Segovia, Avila, Palencia en Valladolid, is ruim dl62 vierk. mijlen groot,bevolkt met 1,800,000zielen, en vertoont een eenvormig tafelland, slechts karig besproeid door den Duero en de zich in deze ontlastende rivieren. Ook het zich zuidelijk aan Oud-C. aansluitende Nieuw-C. (Caslilla la Nueva), ruim 1322 vierk. mijlen groot, met 2,188,000 zielen, is een aan alle kanten door bergranden ingesloten, doch iets dieper liggend hoogland. Dit Nieuw-C. is het eigentlijke midden-gedeelte van Spanje, en bevat de prov. Madrid, Toledo, Guadalaxara.CiudadReal en Cuença. Het castiliaansche schei-gebergte, datNieuw-C. van Oud-C. scheidt, bereikt in de kammen van Altos-de-Baraona, Somo-Sierra en Sierrade-Guadarama eene hoogte van 8000 vt.Het bovengedeelte van den Taag, en de rivieren Henares,Xamara, Manzanares en Alberche besproeijen het land insgelijks op spaarzame wijze. De plantengroei is, in weerwil van de groote vruchtbaarheid van den grond, door de verregaande verwaarloozing van den landbouw slechts gering ; talrijke kudden schapen maken den voornaamsten rijkdom van den landman uit
De vroegste bewoners van C. waren de Arevaci, de Carpetani, een gedeelte der Oretani en der Celtiberi. Het beroemde Numantia lag in Oud-C. De naam Castilië dagteekentpas uit den tijd der eerste invallen van de Arabieren (9e eeuw), toen het gansche land als bezaaid was met sterke kasteden (castella), door de christen-heeren overal gebouwd om zich veilig te stellen tegen de strooptogten der Ongeloovigen. Doch het duurde niet lang of tusschen die heeren onderling rezen er telkens geschillen, en van die verdeeldheid werd in het begin der 11e eeuw partij getrokken door Sancho den Groote, koning van Navarre ; hij veroverde het geheele noordelijk gedeelte dezer landstreek, en verhief het (onder den naam van Castilië) tot een koningrijk, ten behoeve van zijn zoon Ferdinand I (1034). Door een gelukkigen oorlog (1037) tegen Bermudes III, koning van Leon-enAsturië en Galiciê, werd dit nieuwe koningrijk aan Oud-Castilië toegevoegd ; en 1085 wasgeheelNieuwCastilië daarbij onderworpen. De troon van C. was bijna gedurende eene eeuw bekleed geweest door de dynastie van Navarre, toen het huwelijk van Urraca met Raimond van Bourgondië eene nieuwe dynastie deed ontstaan (1126). Na verscheidene tijdelijke deelingen, die de uitbreiding der castiliaansche magt onmogelijk hadden gemaakt, werden de kroonen van Castilië en Leon andermaal vereenigd, nl. op het hoofd van Ferdinand III (1230). De schitterende overwinningen van dien vorst en van zijne opvolgers (1250—1300) bragten ook Estremadura en Andaluzië aan de castiliaansche kroon, en beperkten de Mooren tot het koningrijk Granada. Maar de verdeeldheden, die tusschen de groote vasallen onderling ontstonden onder de regering van Alfons XI (1312), en de tirannij van Peter den Wreedaard (1350), stortten het rijk in eene noodlottige regeringloosheid, waaraan eerst een einde kwam na de troonsbeklimming van Hendrik II van Trastamara (1369), het hoofd van de 3e dynastie der koningen van C. De regeringen van Johan I, Hendrik III, Johan II waren onrustig; eindelijk werd Hendrik IV van den troon gestooten door zijne woelzieke vasallen, die Izabella, zijne zuster en erfgename, in zijne plaats stelden (1465). Door het huwelijk van deze vorstin met Ferdinand, koning van Aragon (14691 en door de verovering van het koningrijk Granada, waardoor de Mooren voor goed uit Spanje werden verdreven, kwam het geheele schiereiland onder één schepter. En van dit tijdstip af is de geschiedenis van C. onafscheidelijk zaamgeweven met die van het geheele rijk (zie SPANJE).
Vorsten van Castilië
Dynastie van Navarre
Ferdinand I, zoon v. Sancho den Gr., koning van Navarre 1034-1065
Sancho II 1072
Alfons VI van Leon 1109 Urraca en Alfons VII van Arragon . . .1126
Dynastie van Bourgondië
Alfons VIII, zoon van Urraca en van Raimond v. Bourgondië . .1126-1157
Sancho III en Ferdinand II ... . 1158
Alfons IX 1214
Hendrik I .... 1217
Ferdinand III . 1237-52
Alfons X 1284
Sancho IV .... 1295
Ferdinand IV . . 1312
Alfons XI 1350
Pieter de Wreedaard 1369
Dynastie van Trastamara.
Hendrik II . 1369-1379
Johan I 1390
Hendrik III... . 1406
Johan II 1453
Hendrik IV ... . 1474
Izabella I 1504
Johanna de Waanzinnige 1506
Ferdinand V . . .1516
