sedert 7 Sept. 1850 een der staten van de n.-amerik. Unie, telde in dat jaar slechts 92,597 zielen, welk getal in 1860 reeds bleek geklommen tot 380,015.
De hoofdstad van C., tevens zetel van het gouvernement, is Sacramento; volkrijkste en gewigtigste koopstad is San-Francisco. Dit bergachtig land, groot 7527 vierk. mijlen, ontdekt 1542 door Cabrillo, werd 1578 onderzocht door Drake, 1763 in bezit genomen door de Spanjaarden. Tot dat tijdstip geheel vreemd gebleven aan europ. beschaving, kwam het nu onder den invloed (1767) van franciscaner monniken, die er vele missiën vestigden, ora de inlanders tot het Christendom te bekeeren. Later werd C. bij Mexico gevoegd. Nu en dan vestigden zich enkele Amerikanen in C. als kolonisten, later hadden de Russen een station aan de Bodega-baai, totdat eindelijk een Zwitser, met name Sutter, er eene volkplanting aanlegde op grootere schaal; en door deze kolonisten werd 1847 de ontdekking gedaan, dat de rivieren goud bevatteden. Deze ontdekking trok weldra geheele stroomen landverhuizers derwaarts;en nu eerst begon eigentlijk de colonisatie van C., dat bij het vredestraktaat van 2 Febr. 1848 door Mexico werd afgestaan aan de n.-amerik. Unie; en (gelijk boven gezegd) sedert 7 Sept. 1850 vormt het daarvan een afzonderlijken staat. Zoolang bet lot Mexico behoorde, was dit land bekend onder den naam van AUa-California (Hoog- of Opper-C) of Nueva California(Nieuw-C.), met Monterey tot hoofdplaats, en maakte hetzelve het noordelijk gedeelte of continentale kustland uit van de groole landstreek C., waarvan het zuidelijk gedeelte den naam droeg van Baja-California (Laag- of Neder-C.) of Vieja California (Oud-C.). Dit laatste, dat thans nog tot Mexico behoort, beslaat eene oppervlakte van 2780 vierk. mijlen, en bestaat hoofdzakelijk uit het 500 mijlen lange, 9 a 35 mijlen breede, en door eene bergketen (hier en daar 5000 vt. hoog) doorsnedene schiereiland aan de westkust van Noord-Amerika, is ten N. door den Colorado van Sonora gescheiden, en loopt in ’t Z.uit in twee voorgebergten, t.w. westelijk kaap San-Luca en oostelijk kaap Palrno. De grootste stad van Oud-C. is Loreto; hoofdpl. en zetel van het gouvernement is La Paz. De 12,000zielen, meerendeels van spaansche afkomst, wonen in kleine plaatsen verdeeld, meest langs de kust. Oud-C. werd 1536 ontdekt door Cortez, en 1642 gecoloniseerd door de Jezmten.
