een onderdeel der heelkunde (chirurgie) en als zoodanig meest als Orthopaedische chirurgie betiteld, heeft tot hoofddoel de behandeling van misvormingen en verkrommingen van het menschelijk geraamte. De naam is afkomstig van [i]M.
Andry,[/i] die in 1741 een handboek in het licht gaf, getiteld: l’Orthopédie ou l'art de prévenir et de corriger dans les enfants, les difformités du corps, en wordt door hem afgeleid van de Grieksche woorden orthos (recht) en paidion (kind). Voornamelijk, ofschoon geenszins uitsluitend, komen dan ook deze misvormingen bij kinderen in behandeling.Eenige der belangrijkste van de hier bedoelde afwijkingen zijn de volgende. De misvormingen van de ruggegraat (scoliose, kyphose, lordose), die van de borstkas (kippeborst, trechterborst); dan de misvormingen en ziekten van de ledematen, als de O-beenen en X-beenen (genua vara en valga), de horrelvoet, paardevoet, platvoet en holvoet (pes varus, equinus, valgus en cavus), dergelijke misvormingen van den arm en de hand (klomphand), kromtrekkingen en verstijvingen der gewrichten (contracturen en ankylosen), de ontstekingen en ontwrichtingen (vooral de aangeborene) daarvan, dan ook nog de verlammingen en defecten. Naar den oorsprong worden deze afwijkingen onderscheiden in aangeborene en verkregene. Op de oorzaken der eerste kan hier niet nader worden ingegaan, die der laatste zijn gelegen in de ziekten van het beenderstelsel (Engelsche ziekte of rhachitis, beenverweeking of osteomalacie, beenontstekingen en veretteringen, beengezwellen enz.), van de gewrichten (ontsteking of arthritis), van de spieren (verkortingen, ontstekingen, verlammingen), van het zenuwstelsel (vooral poliomyelitis), van de huid en het bindweefsel (ontstekingen, litteekencontracturen), en ten slotte in uitwendige oorzaken, als traumata, slechte houding, te vermoeiende bezigheden etc. De vooruitzichten, met het oog op de mogelijke genezing van deze afwijkingen, zijn over het algemeen gunstig. Sommige, als de O- en X-beenen van kinderen, genezen zelfs dikwijls van zelf, maar meestal is een zorgvuldige, soms langdurige behandeling noodig, die dan ook echter in de meeste gevallen tot geheele of bijna geheele genezing leidt.
Van veel belang is echter het voorkomen van verkrommingen en misvormingen, de prophylaxis. Zoo kan de Engelsche ziekte of rhachitis, die van zoovele afwijkingen de oorzaak is, door doelmatige voeding en verpleging der kinderen voorkomen worden; de scoliose, een verkromming van de ruggegraat, door goede schoolbanken, goede verlichting op school zoodat de kinderen zich niet wennen aan het aannemen van verkeerde houdingen; de X-beenen der jongelieden (genua valga adolescentium), door het vermijden van bezigheden (het bakkersbedrijf heeft in dit opzicht een slechten naam), die deze afwijking bevorderen bij zwakkere individuen. Daarom is het ook van belang bij de behandeling van ziekten, die tot verkrommingen aanleiding kunnen geven, zooveel mogelijk te zorgen, dat deze niet optreden: ’n voorbeeld hiervan zijn de chronische gewrichtsontstekingen, die zoo licht contracturen of ankylosen tot stand doen komen.
De hulpmiddelen bij de behandeling der orthopaedische gebreken in gebruik zijn velerlei. Vooreerst moet hierbij genoemd worden de gymnastiek (heilgymnastiek), hetzij als vrije oefeningen, als Zweedsche- of weerstandsgymnastiek, als gymnastiek aan gewone of aan speciale toestellen, waarbij ook de beteekenis van massage niet mag onderschat worden. Verder komt de behandeling in aanmerking met toestellen (beugels, steunwerktuigen, spalken etc.), met gipsverbanden (gipscorsetten, vaste of afneembare gipsverbanden) en dergelijke. Een der belangrijkste methoden is hierbij de operatieve en wel onder toepassing van onbloedige operaties (redressement, brisement-forcé, repositie van ontwrichtingen etc.) met de hand of met werktuigen en meestal in narcose uit te voeren, of van bloedige operaties (tenotomiën, osteotomiën en resecties, peestransplantaties, peesfixaties, peesverkortingen en verlengingen), die eveneens meestal onder narcose worden gedaan. Ten slotte noemen wij nog de electriciteit en de geneesmiddelen (staal, levertraan, phosphorus bij rhachitis), die alle goede diensten kunnen bewijzen. Meestal krijgt men intusschen de gunstigste resultaten door een doelmatige toepassing van meerdere behandelingsmethoden te gelijk, ja dikwijls is dit zonder voorbehoud noodzakelijk.
Voorwaarden voor een volkomen herstel zijn in de meeste gevallen: behandeling op jeugdigen leeftijd, verder een uiterst geregelde en streng doorgevoerde behandeling, veelal zelfs het opnemen der patiënten in speciale inrichtingen en klinieken (kinderklinieken en orthopaedische inrichtingen) voor korteren of langeren tijd. Het is ook pas sedert de laatste dertig jaar, dat de orthopaedie geleidelijk tot de hooge ontwikkeling is gestegen, waarin zij zich thans mag verheugen. In alle beschaafde landen vindt men dan ook in den tegenwoordigen tijd artsen, die zich speciaal aan dezen tak der heelkunde wijden, terwijl ook aan vele hoogescholen thans leerstoelen voor de orthopaedische chirurgie zijn ingesteld.
