Het Griekse woord psyche betekent ziel. Zoals zijn naam aanduidt is de vlinder een zieledier, het wonder van de in elkaar overgaande verschijningsvormen.
Het kleine eitje, de trage rups, de larve, de bevrijding uit de cocon en de verandering tot een vlinder zijn symbolisch voor de psychische veranderingen van de mens, doch ook voor de ontwikkelingen in de moederschoot. In de doodssymboliek was en is de vlinder een geliefd symbool. Op grafstenen werd zowel de vlinder als de cocon afgebeeld. Voor een christen is de dood de overgang naar een beter en eeuwig leven. In het stervensuur breekt de ziel uit haar stoffelijk omhulsel, zoals een vlinder uit haar cocon breekt en vrij opstijgt naar de hemel. Een vlinder symboliseert ook de kortstondigheid van het leven. zie ook: hypnos, thanatos.
