Het waken 's nachts bij een dode is van vóór christelijke oorsprong en was ook gewoonte onder de Germaanse volkeren van Noord- en Midden-Europa. Na de kerstening bleef het gebruik bestaan en werd er van kerkelijke zijde een andere inhoud aan gegeven.
Als de vesper had geluid gingen familie en vrienden bij de kist zitten. Er werd eerst gebeden, maar naarmate de nacht verstreek en er meer gegeten en vooral gedronken werd, werd het dikwijls een luidruchtige bijeenkomst. Men zong liederen, deed wilde spelen, vertelde onbetamelijke grappen en danste zelfs om de dode heen. Men wilde de geest van de gestorvene vermaken om hem met zijn lot tevreden te doen zijn.' 
De geestelijkheid kon alleen bewerkstelligen dat men deze onchristelijke gebruiken telkens afwisselde met gebeden en psalmgezang. Tijdens deze vigilie51 werden er, evenals bij de uitvaart, kaarsen gebrand tot afweer van de boze geesten. Het aantal wakende moet vaak groot zijn geweest, want er zijn talloze verordeningen die dit aantal wilden decimeren. Een Zutphense keur uit 1373 bepaalt 'Waer dat een doode in hues is, daer mach die vrouwe drie vrouwen ofte vier bij haer hebben oft sy wil. ende niet meer ... Mer die man mach sitten mit achte mannen, ende eten mit beslotenen doeren'.
In Hoorn mochten slechts 'ter vigiliën gaen eten twie van die naaste gebueren', benevens de naaste verwanten. De vigilie kon ook in de kerk worden gehouden en vaak werd het lijk daar dan ook opgebaard, vooral als het om geestelijken of vooraanstaande burgers ging. Ook hier werd echter het aantal wakenden door de overheid beperkt en meermalen verbood deze de wakenden na de dienst in de kerk naar het sterfhuis te gaan om te eten. Het is wel typerend dat ook de reformatie dit gebruik niet heeft kunnen keren. Een verdere bijzonderheid is dat er altijd jenever in ruime mate als medicijn tegen de doodsbacillen werd gebruikt. Het waken is na 1945 geheel verloren gegaan.
