Volgens genealogische gegevens stond eertijds het Franse voorzetsel de = 'van' voor de naam. De naam zou derhalve de woonplaats Ax aanduiden, mogelijk Ax-les-Thermes (Ariège), of een van de verschillende Aix-namen, zoals Aix-en-Provence, Aix bij Eygurande (Corrèze), etc. Aix-la-Chapelle is de Franse vorm voor Aken. Vanuit Siegen in de Duitse deelstaat Nordrhein-Westphalen, in welke omgeving de familienaam Ax nog veel voorkomt, heeft een tak zich in Drenthe gevestigd.
Duitse naamsverklaringen richten zich echter op de betekenis Ax < Axt = 'bijl'. Het zou dan de (beroeps)bijnaam kunnen zijn van iemand die een bijl hanteert, zoals een houthakker, of een vervaardiger van bijlen en soortgelijk gereedschap. Ook in Nederland kan de naam op grond van dit motief ontstaan zijn; zie bij Akse het voorbeeld van Jan metter Axe uit Steenwijk.
