De borrel naam recht op en neer komt in grote delen van Nederland voor, in verschillende varianten. In Drenthe zeggen ze bijvoorbeeld recht op en dale en steil op en dale. De Groningers spreken zuinigjes van op en dale, en in Noord-Brabant zeggen ze op en neertje.
Over deze laatste borrel naam schreef een informant uit Dongen: Als mijn vader vroeger een oude of jonge klare wilde drinken, vroeg hij om een op en neertje. Ik vond het leuk als kind om een op en neertje voor hem in te schenken, want het borrelglaasje hoorde, volgens mijn vader, tot de rand toe gevuld te zijn, dus niet één millimeter onder, noch een druppel over de rand. Daarna werd het glaasje voorzichtig naar de lippen gebracht, hetgeen geen enkele trilling van de hand toestond, en in één teug geledigd.
Al deze varianten gaan terug op recht op en neer, een borrel naam die aan het eind van de 19de eeuw voor het eerst is aangetroffen. De uitdrukking werd door Hollandse soldaten in Nederlands- Indië gebruikt voor 'jenever'. Een woordenboek gaf in 1899 omschrijving 'gewone klare' en kenmerkte het woord als 'restaurant taal'. Over de herkomst van deze borrelnaam bestaan verschillende theorieën. Om met de meest aannemelijke te beginnen: de borrel naam houdt zo goed als zeker verband met een verouderde betekenis van recht op en neer, namelijk 'zuiver' of eerlijk'. Over een eerlijk iemand kon je zeggen hij is recht op en neer. Een recht op en neertje was dus een klare, zuivere borrel, zonder toevoeging van bijvoorbeeld suiker of bitter.
Maar er zijn ook afwijkende verklaringen. Volgens Verstraaten wijst de naam 'op de beweging van het naar de mond brengen van het volle en terugzetten van het lege borrelglas'. Zonder twijfel is de borrel naam later als zodanig geïnterpreteerd, toen recht op en neer niet meer in de betekenissen 'zuiver, eerlijk' bekend was. Dit blijkt ook al uit de bovengenoemde varianten, zoals steil op en dale. Mare De Coster geeft in zijn Woordenboek van jargon en slang weer een andere, weinig overtuigende, verklaring:
Ontleend aan de grote zeilvaart, toen de zeelui bij het ophijsen van het anker met handspaken een gangspil aandreven. Iedereen kreeg een oorlam wanneer de ankerkabel 'recht op en neer' stond en het anker loskwam. Bij de volgende torn zou de reis immers beginnen. In het Nederlandse leger was het in de jaren zestig niet ongewoon een recht op en neertje te bestellen door de wijsvinger op en neer te bewegen in het gezichtsveld van de barbediende. Johnny Jordaan vergrootte de bekendheid van de borrel naam indertijd door zijn hit 'Een pikketanussie': De een drinkt limonade De ander drinkt weer wijn Maar altijd die zoete spullen Die zijn zeker niks voor mijn Wordt zoiets aangeboden, Dan weiger ik iedere keer Ik hou me bij één drankje: Een glaasje recht-op-en-neer. Het Engels kent een groot aantal uitdrukkingen voor onvermengde sterke drank. Behalve straight en straight up zijn dit: clear, naked, plain, pure, raw, uncorrupted, unmarried en without a shirt. Een 'slokje sterke drank' wordt in het Engels ook een go- down genoemd.
