Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Propje

betekenis & definitie

Propje is in 1862 voor het eerst gevonden, in een studie over het dialect van Dordrecht. Men sprak daar indertijd van een propje schieten voor 'een borreltje nemen'. Een uitbreiding van deze zegswijze is te vinden in een verzameling spreekwoorden die P.J. Harrebomée in 1874 publiceerde onder het doorzichtige pseudoniem A.E.B. Herroem. Hij vermeldt zowel hij kan een aardig propje schieten als hij gaat voor de koude voeten een propje schieten. Bij deze laatste uitdrukking geeft hij als toelichting: Een propje schieten is een term voor een borrel drinken; omdat proppen zoveel zegt als stoppen of stouwen, en zóó handelt nat- hals met den borrel. Het is overigens zeer de vraag of Harrebomée het bij het rechte eind had (hij zat er vaak naast).

Vooral door de combinatie met schieten, moet bij propje waarschijnlijk simpelweg worden gedacht een schertsende toepassing van de betekenis 'balletje van samendrukbaar materiaal'. De dronkeman tikte een borreltje weg zoals een ander een propje papier wegpiekt, zal men gedacht hebben. Men sprak later overigens ook van prop en van een propje nemen. Zeker is dat propje een eufemisme is, een van de vele borrel namen die de nadruk legt op de kleinheid van het borreltje.

In de tweede helft van de 19de eeuw waren prop, propje, proppie en propke zeer gangbaar. De drankwet van 1881 is wel de prop- pieswet genoemd en omstreeks diezelfde tijd werd propje vereeuwigd in een straatliedje getiteld 'Propjes drinken is mijn leus'. Het eerste couplet luidt: Wat is het leven hier op aard Als men niet drinken kan, Dan was het leven weinig waard. Hetzij voor vrouw of man, Kom ik des Zaterdags van me baas, Met een half suffe kop En kijk ik dan me weekgeld na, Dan is het voor een prop. Want proppen drinken is mijn leus, Dat kun je wel zien aan mijn neus.

Het lied eindigt met een boodschap: Een enkele borrel kan geen kwaad, Maar houd immer uwe maat. Leve de klare van Schiedam Liever een borrel dan een boterham. Prop werd in het Maleis overgenomen als perop. Van Dale vermeldt de borrel naam sinds 1898. Het Engels kent het vergelijkbare wad 'propje papier', voor 'klein slokje sterke drank'.

< >