gevangenis; strafkolonie
In 1903 voor het eerst aangetroffen, in een literaire tekst. In 1906 voor het eerst opgenomen in een Bargoense woordenlijst, De Boeventaal van Köster Henke. Veroordeelde landlopers, zwervers en bedelaars werden tot halverwege de twintigste eeuw steevast naar de strafkolonie Veenhuizen gestuurd. Het ‘edelvolk’, zoals de boeven zichzelf soms noemden, keek neer op deze ‘bedelaarskolonie’, die zij neerbuigend de krententuin noemden. Als zij naar de gevangenis werden gestuurd, dan moest het wel een échte strafgevangenis zijn, in Rotterdam, Amsterdam of Amersfoort bijvoorbeeld. Krententuin is later ook gebruikt als naam voor de strafgevangenis in Hoorn, waar de meeste pooiers naartoe gingen.
J.H. Speenhoff zong in 1918, in een lied getiteld ‘Gevangenisklantje’:
Wie de fiets heeft uitgevonden
Is een smeerlap van ’n vent,
Want dat lamme ding op wielen
Is mijn grootste concurent [sic].
Alle huizen van bewaring
Met de krententuin er bij,
Zitten vol met zwijntjesjagers
Nergens is er plaats voor mij.
• En daarom ging ik dan maar liever gunder heen, na de krentetuin; daar is ’t teminste zindelijk, al zit je ook opgeslote. ¶ M.J. Brusse, Snok en Sam (1911, tekst uit 1903), p. 15
• Zij heeft ook niet meer of minder dan de ontucht absoluut verboden, en de souteneurs bij massa’s naar Hoorn, naar den ‘Krententuin’ gestuurd. ¶ M.J. Brusse, Rotterdamsche zedeprenten (1921), p. 39
• Wij zijn bedelaars. Echte bedelaars. Zoo goed als we op honderd pas afstand al wisten die meneer is aan ’t gerecht... zoo snuift U aan ons... dat zijn bedelaars. U kan ons laten opgrijpen en voor ’t gerecht sleepen. U kan ons naar den krententuin sturen, alwaar we niet wezen willen. ¶ Herman de Man, De kleine wereld (1932), p. 79
