Het besef dat jenever moed geeft ofwel het hart versterkt is oud. Al in 1696 schreef F. Valentijn: 'De dorst greep ons ook zoo sterk aan, dat byna onze keelen van een verhitte droogte toegingen. In deze bange verlegenheid was een soopje onze enigste hartsterkende verquikkinge, dat een slaaf [...] ons in een botteltje nadroeg.'
En Robert Hennebo dichtte in 1718, over werklieden die aan het heien zijn: Zyn volk is langzaam, traag, en luy, Zy geeven van het Werk den Bruy: En roepen, wil je dat we werken? Jeneever moet ons Hert versterken. Je kon er dus op wachten dat iemand een borrelnaam als hart- sterking, hartversterkertje of hartversterking zou verzinnen. Ze zijn er alledrie gekomen en worden door schrijvers vaak door elkaar gebruikt, omdat ze toch hetzelfde uitdrukken. Aanvankelijk werd er vaak 'brandewijn' mee bedoeld, later meestal 'sterke drank' of'jenever'. Hartsterking is als eerste gevonden, in een Nederlands-Engels woordenboek uit 1766.
Het Fries kent deze variant sinds 1835 en Van Maurik gebruikte het woord in 1879: 'Nou! nou! maak je niet boos, we kennen mekaar immers. Ik weet wel, dat je tusschen beide een hartsterking nodig hebt, om geen kouwe voeten te krijgen', schertst de man, die intus- schen aan zijn derde glaasje is begonnen. Hartversterking is in 1845 voor het eerst aangetroffen, in het plat Amsterdams, als hartversterkinkie.
W.J. van Zeggelen gebruikte het woord in 1853 in een gedicht: Foei neen, ik lei geen snuifdoos aan, Gelijk ik zag van kameraden; 'k Liet ongemoeid de drankflesch staan; Geen hartversterking bij het braden! En P.H. Ritter jr. schreef in 1930 over deze veelvoorkomende borrelen: Tot de democratische tegoed doeningen behoort ook de hartver- sterking. De schipper met zijn ringbaardje, de polderjongen, die heeft staan heien tot zijn knieën in de klei, zij nemen een 'hartversterking', ontroerend woord dat op de liefde tot den arbeid wijst. Het hart moet worden versterkt, opdat het opnieuw zijn plicht kan doen.
Hartversterkertje is in 1884 voor het eerst gevonden, in een Vlaamse bron. Het Duits kent de vergelijkbare volksnamen Herzstarkung en Herzensstarker voor 'brandewijn'. Het Engels kent sinds 1690 heart's ease 'wat het hart gerust stelt' voor 'jenever'. Daarnaast wordt cordial 'iets dat het hart stimuleert' gebruikt voor 'sterke drank'. Evenzo kent het Frans het enigszins verouderde cordial voor alcoholische 'oppepper'.
