Geestelijk gehandicapten; mensen die in de volksmond vroeger achterlijken genoemd werden. Termen zoals ‘mongolen’, ‘debielen’, ‘zwakzinnigen’ en zelfs ‘geestelijk gehandicapten’ zijn door de zorgsector al heel lang taboe verklaard omdat ze als denigrerend beschouwd worden. Nochtans moet ook ‘debiel’ ooit een eufemisme geweest zijn want dit vreemde woord (van het Latijnse ‘debilis’: gebrekkig, verminkt) verzacht toch enigzins het harde ‘achterlijk’. Onderwijs voor dit soort kinderen heet b.l.o. Deze afkorting voor ‘buitengewoon lager onderwijs’ kun je met recht een eufemisme noemen. Vroeger sprak men immers over een ‘achterlijke school’.
De term ‘verstandelijk gehandicapte’ was reeds in de jaren zeventig in zwang. De basis van dit begrip werd mogelijk in 1967 gelegd. Toen verscheen van de hand van M. H. Goedman, M.G.H. den Haan en H. Koster het boek ‘De opvoeding van het geestelijk zwakke kind’. Alhoewel het begrip er niet expliciet in voorkomt, werd er wel een aanzet gegeven. ‘Geestelijk’ werd immers vervangen door ‘verstandelijk’.
Zo werd er bijvoorbeeld gesproken over ‘een gebrek aan verstandelijke aanleg’. Wat je de laatste tijd meer hoort is de politiek correcte term ‘mensen met een verstandelijke handicap’ of ‘mensen* met een verstandelijke belemmering (beperking)’. In Zuid-Afrika worden mensen die geestelijk achtergebleven zijn ‘verstandelijk-vertraagdes’ genoemd.
De geste is zo royaal omdat voor de overheid het mes aan twee kanten snijdt: de verstandelijk gehandicapten vullen het werknemerstekort aan en tevens wordt hun uitkering de zogeheten ‘ wajong’ die ze voor het leven genieten zolang het werk duurt, stopgezet.
De Groene Amsterdammer, 08-12-99
Een verstandelijk gehandicapte, een homo ik leerde als kind met al die verschillende mensen omgaan.
Vrij Nederland, 25-12-99
Verstandelijk gehandicapten doen graag een duit in het zakje van carnaval. Het helpt volgens voorzitter E. de Graaf van Vereniging Downsyndroom bij hun integratie.
NRC Handelsblad, 06-03-2000
