Oorlog. Op 20 juli 1947 vond de eerste Politionele Actie plaats tegen Indonesische opstandelingen. Volgens de hoofdredacteur van ‘Vrij Nederland’, H.M. van Randwijk, was het niet minder dan een koloniale oorlog, waarbij tanks en vliegtuigen te pas kwamen. Toch mocht het geen oorlog heten. De schijn moest hoog gehouden worden dat het hier om een humanitaire missie (nog zo’n eufemisme) ging.
Er werd dan ook heel wat getwist over de door velen als schijnheilig ervaren term ‘politionele actie’. Volgens de Nederlandse regering ging het om maatregelen om de orde en rust te bevorderen. De criminele elementen in de Republiek Indonesië moesten worden aangepakt.
Het woord suggereert dat het om een soort optreden van een politiemacht zou gaan. De term werd (volgens ‘Vrij Nederland’ van 19-8-2000) gemunt door gouverneur-generaal Huib van Mook. Amerikanen gebruikten tijdens de oorlog in Vietnam meermaals de term ‘police action’. Die term bestond echter al in de jaren dertig. Zie ook pacificatie*.
Hij was al ernstig ziek toen de tweede politionele actie begon.
Jan Wolkers: De kus. 1977
Toen wij destijds Soekarno gingen halen was dat een politionele actie, geen oorlog.
de Volkskrant, 26-03-99
In de Tweede Kamer sprak minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken over ‘luchtacties van de NAVO tegen militaire doelen in de republiek Joegoslavië’. Als eufemisme voor de oorlog had hij ook gewag kunnen maken van ‘politionele acties’, maar die term is historisch te zwaar beladen. ‘In staat van oorlogje’ is weer niet serieus genoeg.
Elsevier, 03-04-99
Ik vond het een schandelijke oorlog (het gaat hier over Indonesië, n.v.d.r.). Als ik er over nadenk, ben ik nog steeds erg geraakt. We zijn toen echt besodemieterd. Alles moest terug naar de vooroorlogse staat. Het heetten politionele acties te zijn, maar het was natuurlijk een regelrechte oorlog.
Remco Campert in Elsevier, 02-10-99
