Encyclopedie van Zeeland

Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1982)

Gepubliceerd op 24-11-2020

PASSAGEULELINIE

betekenis & definitie

Deze voormalige defensielinie in W.Z.Vl. werd gevormd door het in de 17e eeuw opengebleven deel van de → Passageule en liep vanaf het Coxyse Gat in het westen tot IJzendijke in het oosten. Tot de linie behoorden de schansen De → Drie Gaten, het → Vrije, → Middelburg, → Konstantinopel, → Turkeije en de → Jonkvrouwenschans, ten zuiden van IJzendijke.

In 1622 was als verdedigingslinie de → Brandkreek gegraven, die het → Haantjesgat met de oostelijke Passageule verbond. De Passageulelinie had veel van verlanding te lijden. Toen in 1702 de → Groote J onkvrouw-benoordenpolder werd herdijkt in het geulenstelsel (→ Jonkvrouwengat) tussen Biervliet en IJzendijke, dat in verbinding stond met dePassageule, werd de linie door Menno van → Coehoorn via de → Kleine Zuiddiepepolder langs de daar aangelegde versterkingen Oost- en Westfort doorgetrokken tot de → Braakman (Oude Linie). Ook dit baatte weinig. In 1735 groef de kapitein-ingenieur P. → Wiltschut een nieuw kanaal (Nieuwe Linie); dit liep ten zuidoosten van IJzendijke, via de → Groote Zuiddiepepolder van 1688, naar de → Braakman. Met dit kanaal was een doorgaande waterlinie gerealiseerd tussen het → Zwin en de Braakman.

In 1772 werd ten zuidoosten van Oostburg de aldaar sterk kronkelende Passageule rechtgetrokken, waardoor de Van der → Bekepolder ontstond. Doch de verlanding was niet tegen te houden. In 1786 vond afsluiting van het oostelijk kanaal plaats door de → Kapitale Dam, die met een redoute werd versterkt; aan de westzijde van de Passageule werd in 1788 de → Bakkersdam gelegd, waardoor de → Nieuwe Passageulepolder was ontstaan.

De Kapitale Dam werd uitgerust met een inundatiesluis voor militaire inundaties. Tot 1794 was de sluis d.m. v. verschansingen versterkt, maar kwam spoedig nadien te vervallen. In 1807 werd in de dam een uitwateringssluis gebouwd, die tot 1875 dienst deed. De zeesluis van de Bakkersdam functioneerde tot 1807 (bedijking Sophiapolder). De Passageulelinie was geen militair succes. Driemaal werd zij zonder veel moeite door de Fransen genomen: in 1708, bij Turkeije, in 1747 en in 1794 op ongeveer dezelfde plaats.

< >