Een kerkverband, dat in 1907 in de openbaarheid kwam door vereniging van de Gereformeerde Gemeenten o/h Kruis en de Ledeboeriaanse gemeenten (tak ds. Van → Dijke).
Deze gemeenten weten zich gebonden aan de Drie Formulieren van Enigheid; in hun inrichting houden zij zich zo streng mogelijk aan de Dordtse Kerkorde van 1618/19. In hun prediking leggen zij een sterke klemtoon op de leer der uitverkiezing, waardoor een zekere lijdelijkheid in het geloofsleven wordt bevorderd. De prediking wil bevindelijk zijn zoals die van de predikanten van het Piëtisme en de Nadere Reformatie. De psalmberijming van Petrus → Dathenus werd in Zeeland aanvankelijk in alle gemeenten gebruikt. De laatste jaren zijn echter vele gemeenten overgegaan op de berijming van 1773.In 1950 ontstonden moeilijkheden over de prediking van het aanbod der genade (uittreden van ds. R. Kok te Veenendaal) en in 1953 over de verkiezing (uittreden van ds. C. Steenblok te Gouda en nog enige predikanten en gemeenten en gedeelten van gemeenten, die toen een kerkverband Gereformeerde Gemeenten in Nederland vormden). Beide kerkformaties hebben, evenals de Oud-Gereformeerde Gemeenten en delen van de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Bond in de Nederlands Hervormde Kerk, een eigen levensstijl.
Zij zijn bv. tegen iedere vorm van verzekering, tegen vaccinatie, wijzen de televisie af en hechten aan strenge zondagsrust. De vrouw behoort in het kerkelijk leven geen actieve rol te spelen. Sinds 1927 is er te Rotterdam een Theologische School voor een praktische opleiding tot predikant.
De 3 5 gemeenten in Zeeland maken de Particuliere Synode Zuid uit, verdeeld in drie classes t. w. classis Goes met de gemeenten te Borssele, Colijnsplaat, Goes, ’s-Gravenpolder, Hoedekenskerke, Kamperland, Kapelle-Biezelinge, Kortgene, Krabbendijke, Kruiningen, Nieuwdorp, Nisse, RillandBath, Waarde, Wemeldinge, Wolfaartsdijk en Yerseke; classis Middelburg met de gemeenten Aagtekerke, Axel, Meliskerke, Middelburg, Oostkapelle, Terneuzen, Vlissingen, Westkapelle en Zoutelande; classis Tholen met de gemeenten Haamstede, Nieuwerkerk, Oosterland, Poortvliet, Scherpenisse, Sint-Annaland, Sint-Philipsland, Tholen en (Dinteloord). Deze Particuliere Synode telt in totaal ca. 19.000 zielen t.w. 10.000 leden en 9.000 doopleden.
Landelijk tellen de Gereformeerde Gemeenten ca. 80.000 zielen t.w. 41.000 leden en 39.000 doopleden.
LITERATUUR
Kersten en Van Zweden, Gereformeerde Gemeenten.
