Encyclopedie van Zeeland

Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1982)

Gepubliceerd op 24-11-2020

CHINESE TUIN

betekenis & definitie

Naam van een uitspanning in de eerste helft van de 19e eeuw op Koudekerke’s grondgebied bij Middelburg, op de singel buiten de Langevielepoort. Medio 1836 werd het perceel door de eigenaar Jhr Willem Versluys aan de gemeente van afgescheiden gereformeerden te Middelburg voor haar zondagse bijeenkomsten ter beschikking gesteld.

Men meende met het opgeven van de namen van de deelnemers en de tijden en plaats van samenkomst aan het gemeentebestuur, aan de voorwaarden voor ongestoorde bijeenkomsten van meer dan twintig personen voldaan te hebben. Maar het liep anders. Op de eerste zondag, 11 september, kon de onbezoldigde oefenaar van de Middelburgse gemeente, de loodgieter Willem Brombacher, om tien en drie uur ongehinderd voorgaan, hoewel de kerkgangers door het publiek werden uitgejouwd. Geruchten over de mogelijkheid van ernstiger ongeregeldheden deden de kerkeraad ter elfder ure besluiten, de diensten op zondag 18 september niet door te laten gaan. Het waarschuwend bericht hierover kwam bij de z.g. ‘buitenleden’ niet tijdig over. Zodoende werd er ’s morgens toch voor een klein groepje een preek gelezen.

Tijdens de dienst kwamen een aantal ongenode gasten binnen, prompt gevolgd door de veldwachter van Koudekerke, die procesverbaal opmaakte tegen de nu boven het geoorloofd aantal van twintig aanwezigen uitgestegen bijeenkomst, maar werkeloos toezag toen de ongenode gasten zich weer verwijderden en buiten zo’n herrie schopten door op deuren en ramen te bonzen, dat de voorlezer onverstaanbaar werd en ook de gemeente voortijdig moest huiswaarts keren, hierbij ‘ternauwernood’ aan ‘lijfsaanranding’ ontkomend. ’s Middags bleef de gemeente thuis. Maar in tegenwoordigheid van de burgemeester en de veldwachter van Koudekerke gooide het gepeupel de ruiten in, wierp het meubilair naar buiten en vernielde zoveel als het maar kon. De vandalen werden niet gerechtelijk vervolgd. Op 14 oktober d.a.v. veroordeelde de rechtbank van Middelburg wel ouderling Ernst Moorhoff en diaken Pieter Geelhoedt als leiders van de bijeenkomst tot een boete van ƒ 25,-, terwijl aan de eigenaar van het pand, jhr Versluys, een geldboete werd opgelegd van ƒ 100,-.De Chinese tuin werd niet meer voor de godsdienstoefeningen van de gemeente van Middelburg gebruikt. Kort nadien woonden er een paar dochters van de door jhr Versluys geprotegeerde oefenaar Jan Willem Vijgeboom. Naderhand kwam Vijgeboom zelf bij hen inwonen en hield hier tot kort voor zijn dood op 23 juli 1845 nog oefeningen op eigen gelegenheid. Zo beantwoordde de Chinese tuin nog enigszins aan zijn in 1836 bestemde doel. Maar na 1845 verdween hij voorgoed uit de kerkhistorie.

LITERATUUR

De Rijcke, H.J. Budding en zijn kring.

< >