(Alexianen, Zwartbroeders). Naam van een religieuze congregatie van ziekenbroeders.
Hun naam is afgeleid van het Latijnse cella, dat grafkamer betekent. Naar hun patroonheilige heten ze ook Alexianen en naar hun kleding Zwartbroeders. De Cellebroeders vormden wel een religieuze gemeenschap, maar legden aanvankelijk geen geloften af. Pas in 1459 kregen ze daartoe verlof en in 1472 mochten zij zich, evenals de Cellezusters, stellen onder de derde regel van Augustinus. Dit kon omdat Paus Sixtus IV (gestorven 1484) hun orde had bekrachtigd.
Het ontstaan van de cellebroeders en zusters valt waarschijnlijk reeds in de 14e eeuw, toen de ‘Zwarte Dood’ over West Europa trok. Alleen te Middelburg heeft Zeeland cellebroeders gekend. Hun klooster stond achter het stadhuis. Hun kapel was wat nu de Engelse kerk heet. Van het ontstaan van dit convent is weinig bekend. Wel blijkt uit de stadsrekeningen van 1473 dat er toen cellebroeders waren. De cellebroeders werkten in de verpleging en vooral dan, wanneer het om zieken ging aan wie mensen gewoonlijk met huivering denken; geestesgestoorden en besmettelijke zieken.
Uit de rekeningen van het St.-Barbara-gasthuis te Middelburg blijkt dat de cellebroeders dan voor de verpleging werden ingeschakeld. Als blijvende taak hadden zij het dragen van zieken en het verzorgen van lijken.
Toen Middelburg zich in 1574 overgaf, mochten de cellebroeders blijven, want men kon hen niet missen; het gasthuis lag vol. Middelburg kent ook een cellebroedershof, een gedeelte van het oude begijnhof. De huizen die daar stonden waren eigendom van het gasthuis en de huizen waren bestemd voor de cellebroeders, maar dit zijn geseculariseerde cellebroeders geweest, bij wie de vroegere godsdienstige intentie totaal heeft ontbroken. Ze werden door de regenten van het gasthuis benoemd.
Ingetogenheid is hun deugd bepaald niet geweest en daarmee konden zij de regenten soms handen vol werk geven.
Deze laatste cellebroeders hebben de 20e eeuw nog juist gehaald. In 1903 werd er niemand meer bereid gevonden hun werk te doen.
LITERATUUR
Schoute, Levensloop van een ziekenhuis. Nolet en Boeren, Kerkelijke instellingen. Post, Kerkgeschiedenis.
