orde van reguliere geestelijken, s.j. societas Jesu, gesticht door Ignatius van Loyola in 1534; in 1540 door de paus goedgekeurd. Aan het hoofd staat een generaal, bijgestaan door vier generale en elf regionale assistenten.
Vanaf het begin legde deze orde zich o.m. toe op het missiewerk; de Jezuïeten hebben door hun wetenschappelijke arbeid steeds grote invloed gehad op het onderwijs. Al spoedig werd begonnen met het stichten van colleges, ook in Noord-Brabant: in 1611 te 's-Hertogenbosch, die tot de inname van de stad in 1629 is blijven bestaan en 600 tot 700 studenten heeft geteld; en in Breda waarvoor in 1574 al plannen bestonden. Dit college werd in 1625 opgericht en bleef bestaan tot 1637, toen Breda werd overgegeven. Toen Frederik Hendrik de stad innam, moesten de geestelijken Breda verlaten. Het beeld uit de kapel werd mee naar Brussel en vervolgens naar Innsbruck genomen en daar vereerd. De Tirolers hadden er zelfs een pelgrimslied voor: ,,Aus Breda der bekannte Stadt, Das Bild der Krieg vertrieben hat, Allda es hoch in Ehre war, that Wunderzeiche viele Jahr.” De Jezuïeten, die zich ook inzetten bij epidemieën, waarbij enkelen zelfs de dood vonden, kwamen in 1648 in Breda terug, waar zij een statie stichtten, die in 1739 overging aan de seculieren.Paus Clemens XIV hief in 1773 de orde op. Zij bleef toen alleen nog in Pruisen en Rusland bestaan. In 1814 werd de orde door Paus Pius VII in ere hersteld. Omstreeks 1850 werd de Nederlandse Jezuïetenprovincie zelfstandig. In Brabant werd omstreeks 1915 een retraitehuis in Vught, Loyola, genoemd naar de stichter, geopend. Dit werd gesloten, toen in 1966 op de Voorste Distelberg onder Helvoirt een conferentie- en studieoord, de Guldenberg, werd geopend.
In 1977 hebben de Jezuïeten zich daaruit teruggetrokken. Ook in Heeze werd een bezinningshuis, de Kapellerput, in 1970 gesticht.
Bron: F. van Hoeck S.J. in Brabantia 1952-6.