Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

ZWANEJACHT

betekenis & definitie

Recht tot het houden van tamme knobbelzwanen. Was in de M.E. een ieder tot de Z. gerechtigd, de Bourgondiërs maakten de Z. tot hun privilege.

Wie van oudsher deZ. hadden uitgeoefend, hadden aanspraken.Omdat de heerschappen en eigenerfden meestal geen schriftelijke bewijzen voor hun Z. konden overleggen en deZ. ook tot vele twisten aanleiding gaf, kreeg raadsheer Everardus Nicolai III 1529 opdracht de aanspraken van de bewoners van Harlingen, Franeker en de Vijf Delen vast te leggen. Het kwam tot het zgn. ‘zwaneboek’, dat een opgave bevat van de districten (kriten) waar een Z. bestond en van de door de eigenaars der zwanen gebruikte merken op nebbe en zwemvliezen. Zwaneboeken van andere delen van Frl. zijn niet bekend. Tijdens de Republiek kreeg de stadhouder de Z., maar ook toen bleven de oudeZ.cn in stand. Doordat de zwanen begerenswaardige objecten waren (o.a. schrijfpennen van de veren), werd op de Z. veel inbreuk gemaakt. Een enkele boerderij bijv. de voormalige state Hoxwier, Mantgum heeft nu nog een Z.

Het verband tussen de aan een boerderij verbonden Z. en de uileborden is zeer onzeker. Zie: Repert., 374.

< >