Oudtijds hadden de steden behalve landook waterpoorten (‘pijpen’), die door balken of hekwerken konden worden afgesloten.
W.en waren daar, waar de binnengrachten in verbinding stonden met de buitengrachten. Boven de W. was een wachthuis aangebracht. Lwd. had vroeger vier land- en vier W.en. De bekendste W. is de Hoogeindster pijp te Sneek. Ook het stadje Sloten heeft er twee: de Woudsender en Lemster W.
