Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

SCHOTSCHIETENDE HUIZEN

betekenis & definitie

(S.H.), -plaatsen, of -stellen, stelhoedende plaatsen, floreenschietende huizen. Huizen enz. waarop belasting rust, zulks in verband gebracht met enig stemrecht.

Karel v verleende 1539 aan gebruikers van S.H. of ploeggangen kerkelijk stemrecht.Dit was actief stemrecht voor meiers en eigenerfden die op een, in de floreen-belasting aangeslagen, boerderij woonden (zie Schot). Vrij spoedig werd ook stemrecht op wereldlijk terrein door de S.H. bepaald. Na 1580 bleven alleen eigenaars van S.H. stemgerechtigd (zie Oligarchie). Door aankoop van S.H. kon men dus de meerderheid in dorp of grietenij verwerven. Het karakter van censuskiesrecht ging verloren, toen men de stemmen aan de hornlegers (als essentieel deel van een boerenplaats) verbonden ging achten. In 1795 is het stemrecht losgemaakt van de S.H.

Het kerkelijk stemrecht kwam echter in 1804 weer aan bezitters van vastigheden, die floreenplichtig of schotschietend waren (synodale resolutie 18.7.1804). Voortaan is het dus niet verbonden aan de5.H'.,maaraanhetbetalenvanlandsfloreen (voor elke landsfloreen één stem). Voor predikantsberoeping is dit stemrecht 1875 afgeschaft.

In enkele Fr. herv. gemeenten is het beheer van het kerkegoed nog aan de floreen-plichtigen (terwijl de landsfloreen lang afgeschaft is).

Zie: C. J. Guibal, Democratie en Oligarchie in Frl. (Assen 1934). SCHOTSE DRIE (Fr.: Skotse Trije). Fr. volksdans; fraaie en samengestelde vorm (begroeting, reidans, parendans, ketting, het schoenmakertje). Vroeger een solodans voor drie personen, thans door vier maal twee paren (of meervouden daarvan) gedanst. Oorsprong onbekend; verschillende schots-melodieën zijn verwant met Oudengelse dansmuziek. Nadat de ‘boereplof’ tientallen jaren haast vergeten was, hebben zgn. ‘Skotsploegen’ (Lwd., Sneek) en volksdanscursussen hem weer in ere gebracht, zie Volksdansen.

Zie: B. xv (1953), 71-82; J. L. de Jong Lzn., Skotse Trije (1953).

< >