Tijdens de Republiek kerkelijk examen dat de Fr. kandidaat in het Latijn moest afleggen om toegelaten te worden tot de evangeliebediening in de geref. kerk. In Frl. ontbrak het préparatoir examen, dat elders aan het P.E. voorafging.
Hierdoor moeilijkheden met andere provincies. De kerk hield vast aan een eigen examen naast de academische opleiding. Er was geen leeftijdsgrens. Soms was het examen kosteloos. Er werd vooral onderzoek gedaan naar preekgaven, kennis van de talen en dogmatiek. Na afloop tekende de toegelaten kandidaat (nu S.M.C., sacrosancti ministerii candidatus, kandidaat tot de Heilige Dienst) een verklaring. Daarna volgde meest een maaltijd.
Zie: Cuperus, Kerkelijk leven 1, 64-96.
