Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

DUIVEL. De

betekenis & definitie

D. is in de volksoverlevering bekend als: Hantsje Pik, Koarthakke (korthak), Bokkepoat, Janmaet, Piter Pake. Hij heeft een paardepoot of treedt op als varken, haan, hond, kalf.

Op vele plaatsen 'heeft iemand met de D. gevochten’, terwijl hij zijn slachtoffers, die een contract met hem hebben gesloten, doodt door hun de nek om te draaien. Al in de Fr. kronieken komen D.-sagen voor.

Het aantal oude D.-verhalen is groot en schildert voor een deel de D. als een domme figuur, van wie de mens het in sluwheid wint. zie Drie Dukatons, Stenen uileborden. Duivelbanner.

In het verleden een figuur, meest op het platteland, die het vermogen had boze geesten te verdrijven, spokerij te doen ophouden, betovering te neutraliseren. Nog tegen 1900 waren enkele D.banners in wijde omtrek bekend (De Knijpe, Koudum, Veenwouden, Kuikhorne).

Sommigen fungeerden ook als wonderdokter en kwakzalver. De term D.-banner wordt al gebruikt in de Acta synodi Harlinganae van 1603.

< >