Encyclopedie van de Zaanstreek

Eindredactie Jan Pieter Woudt & Klaas Woudt (1991)

Gepubliceerd op 02-10-2020

Zoutziederij

betekenis & definitie

De enige zoutziederij die in de Zaanstreek heeft gewerkt, was meteen een zeer bijzondere, omdat dit bedrijf aan de basis stond van de nv Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie (later opgenomen in het Akzoconcern). De oprichter van de 'Zaansche Zout Ziederij’ (ZZZ) was Jacob Pieter Vis (1858-1924), die in 1886 aan de Lagedijk te Zaandijk een bedrijf begon dat zich van de bestaande (meer dan 50) Nederlandse zoutziederijen onderscheidde door de toepassing van een moderne meervoudige vacuüm-installatie.

Vis was de eerste in Europa die dit systeem bezigde: hij werkte met drie stoommachines, waarvan één met een vermogen van meer dan 100 pk. Door de belendende drukkerij ➝ Heijnis is van meet af aan geprotesteerd tegen de kolengestookte stoomketels die Vis in bedrijf had, onder het argument dat 'steeds alle 19 ramen en 5 deuren van mijn woning en werkplaats dicht moeten blijven, wil ik rook, roet en sintels er uit houden'. Deze protesten belemmerden verdere ontwikkeling van de ZZZ in Zaandijk; herhaalde malen werd Vis een vergunning tot noodzakelijke uitbreiding onthouden. In 1892 vertrok hij daarom uit de Zaanstreek om in Kralingse Veer (Zuid-Holland) het bedrijf voort te zetten onder de naam Kolff en Vis.Hiermee zou deze vermelding kunnen worden afgesloten, ware het niet dat J.P. Vis betrokken was bij de eerste zoutboringen in Nederland (Eibergen 1902-’03). Al bleven deze nog zonder resultaat, toen de Rijksopsporingsdienst voor Delfstoffen zoutlagen kon aantonen (1909 Winterswijk, 1911 Buurse), was Vis de eerste die concessie-aanvragen indiende. Weer een aantal jaren later (in 1918) was hij mede-oprichter van de direct al Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie, die met een kapitaal van ƒ 3 miljoen concessie voor zoutwinning in onder meer Boekelo voor de duur van 60 jaar verwierf. J.P. Vis werd hiervan de eerste directeur,

22 jaar nadat hij in Zaandijk de Zaansche Zout Ziederij was begonnen.

< >