Beroep dat op kleine schaal, voornamelijk in de 19e eeuw. in de Zaanstreek is beoefend. De eerste olie-lantaams in de Zaanstreek werden in de tweede helft van de 18e eeuw geplaatst; toen kwamen er ook de eerste lantaarnopstekers.
Zij werden benoemd door de plaatselijke overheden; er stond slechts een geringe vergoeding tegenover hun werk. Wél werd van hen verwacht dat zij een ambtseed aflegden; vaak werd hun werk gecontroleerd. Om hun loon bij te spijkeren, gingen de opstekers er al snel toe over berijmde nieuwjaarswensen op te stellen. Daarnaast hadden lantaarnopstekers vaak ook andere baantjes, zoals dat van nachtwacht. Dit gebruik bleef tot de Eerste Wereldoorlog gehandhaafd. Het beroep verdween omstreeks de Tweede Wereldoorlog.
