Balspel, gespeeld op een veld van 91 bij 55 meter door twee elftallen. De harde kleine bal wordt voortbewogen door een stok (stick) met een platte en een bolle kant; alleen met de platte kant mag de bal gespeeld worden.
Bij de doelen zijn doelgebieden (slagcirkels). Een geldig doelpunt kan alleen gemaakt worden als een speler van de aanvallende partij de bal binnen de cirkel heeft aangeraakt voor hij over de doellijn gaat. Aanvankelijk speelde men in gemengde (mixed) teams met een stick met twee afgeplatte kanten, en een grotere, zachte bal. de zogenoemde sinaasappel.Ter gelegenheid van de Olympische Spelen in Amsterdam in 1928 ging hockey in ons land over op de internationale regels.
In de Zaanstreek wordt deze sport in verenigingsverband beoefend bij de Zaanse Hockey- en Cricket Club De Kraaien (opgericht in 1922). Dit is de enige Zaanse hockey vereniging, met omstreeks 530 leden. Ruim de helft van het ledenbestand is onder de achttien jaar; de helft bestaat uit meisjes/vrouwen.
De Kraaien brengen omstreeks 35 teams in het veld, op hun complex gelegen naast het voormalige natuurbad Wijde Wormer, net buiten de gemeentegrens van Zaanstad. De Kraaien zijn eigenaar van hun sportcomplex, waarop sinds juni 1987 het eerste Zaanse kunstgrasveld ligt (aanlegkosten: ƒ 385.000). De Kraaien bleven tot 1940 een kleine exclusieve club van 30 à 50 leden. Aanvankelijk speelden zij op een weiland in Koog, op de plaats waar nu het viaduct van de Coentunnelweg ligt, dat voor een gulden per jaar werd gehuurd van de heer K. Honig. De leden zorgden zelf voor een primitieve drainage en voor de bemaling van dit weiland, dat veelvuldig onder water stond.
Met de modder van dat veld hangt het gekozen kostuum samen: zwart shirt en zwarte broek/rok. In 1932 verhuisden de Kraaien naar een eveneens slecht veld aan de Westzanerdijk in Zaandam, en in 1934 naar Wessanens Sportpark in Wormerveer, dat in 1952 er waren toen 180 leden in eigendom werd verworven. Ledengroei en de slechte geschiktheid van terreinen op de veengrond leidden tenslotte tot de stichting van het huidige complex in de Wijde Wormer, dat in 1960 werd betrokken. Inmiddels telt dat vijf velden, een kunstgrasveld en een clubhuis.
Tegenwoordig spelen de elftallen van de Kraaien in de (regionale) tweede klasse. Een wat bedrieglijke naam: erboven staat een semi-regionale eerste klasse, daarboven landelijke overgangsklassen en een hoofdklasse. Van oudsher heeft de vereniging een recreatieve instelling gehad, waarbij het beoefenen van de sport belangrijker werd geacht dan de verrichte prestaties. Met de verhuizing naar het huidige complex werd het prestatieve element versterkt.
Bekende spelers hebben de Kraaien slechts weinig gekend. In de jaren '60 speelde het dameslid Stans Snuif enkele wedstrijden in het nationale dameselftal: de Nederlandse record-international Paul Litjens speelde in zijn jonge jaren drie seizoenen voor de Kraaien. Voorts mocht keepster Marie van de Stadt omstreeks 1955 enkele malen het doel verdedigen van het nationale B-elftal.
De Kraaien vormen de enige Zaanse vereniging die de sportuitwisseling met de Engelse plaats Reading, ontstaan na de Tweede Wereldoorlog. tot op de dag van vandaag heeft volgehouden in tweejaarlijkse ontmoetingen. Gedurende enkele jaren hebben de Kraaien een cricket-afdeling gekend, die bij gebrek aan belangstelling weer is opgeheven.
Slechts het woord ‘cricket' in de verenigingsnaam herinnert eraan.
J. de Vries.
