Gron.: De Penne.
Uitgestrekt dorp in de gemeente Grootegast ten Z.W. van de hoofdplaats tussen Kornhorn en Surhuisterveen (Friesland). Het bevat twee kernen, een bij de Openderweg in het O. en een enkele kilometers verder westwaarts met als uitloper Opende-Zuid richting Drachten. Bij deze Drachtsterweg liggen, met een woonkern aan de Kolonieweg, het recreatiepark Strandheem en de Wilhelminahoeve aan een gegraven water. Vroeger liep door dit terrein de goederenspoorweg Groningen-Drachten. Ook loopt de taalgrens tussen het Gronings en het Fries dwars door Opende.
Tot in de 19de eeuw stond te Opende het huis Sjallema, onder anderen bewoond door oud-burgemeester Johan Geertsema van Groningen. De hervormde kerk dateert van 1648; ze is in 1748 vernieuwd en in 1915 opnieuw verbouwd. Preekstoel dateert uit de eerste helft van de 18de eeuw.
Oudere schrijfwijze Calepende; cale = kaal, onvruchtbaar, en pende = op het einde. Schimpnaam voor de bewoners: Peenjemannen.
Lit.: G.H. Ligterink, Tussen Hunze en Lauwers (3de herz. dr.; Leek 1989) 342-347: Formsma, Ommelander borgen en steenhuizen, 328-329.
