Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Hoofdmannenkamer

betekenis & definitie

Rechtsprekend en bestuurscollege in Groningen, fungerend van de 15de tot in de 18de eeuw. De warven ontwikkelden zich in de 14de eeuw tot gevestigde instellingen met rechtsprekende en regelgevende bevoegdheid.

Van de zijde van de stad namen aanvankelijk burgemeesters en raad deel, vanaf ca. 1470 waren de stadsvertegenwoordigers de 'hoofdmannen’. Deze, vier in getal, werden aangewezen uit de oud-burgemeesters en raad. Aangezien de warven altijd op het raadhuis in de stad gehouden werden en de Ommelander rechters hun taak daar als tijdrovend en weinig lucratief beschouwden, kregen de hoofdmannen een grote bewegingsvrijheid.Allengs werd het onderzoek en de waardering van het bewijs aan hen overgelaten. Zij kregen zelfs de vrijheid buiten de warven om kleinere appèlzaken te beslissen. Hertog Karel van Gelre voegde de stadhouder als nieuw element aan de Kamer toe. Feitelijk werd de plaats van de stadhouder in de hoofdmannenkamer sinds 1538 ingenomen door diens plaatsvervanger, de luitenant. Daarmee werd de hoofdmannenkamer een bestuurscollege en een uitvoerend orgaan van de centrale regering.

De hoofdmannenkamer vergaderde tot in de 18de eeuw op het stadhuis van Groningen. In 1749 werd de naam Hoge Justitiekamer.

Lit.: R.P. Cleveringa, Gemeene landswarf en hoofdmannenkamer te Groningen tot 1601 (Groningen 1934).

< >