Naar hun aard behoren de wijnen van Portugal tot 3 categorieën: de beroemde versterkte wijnen Port en Madera, de tafelwijnen met Denomina;3o de Origem uit bepaalde afgebakende gebieden en ten slotte de gewone wijnen (consrnno). Een tweede hoofdverdeling onderscheidt ‘Vinhos Verdes’ en ‘Vinhos Maduros’.
De Vinhos Verdes worden bij voorkeur het jaar na de oogst geconsumeerd. De Vinhos Maduros worden op houdbaarheid gemaakt.Geschiedenis van de Portugese wijn
De wijnbouw bestond waarschijnlijk al voor de komst van de Romeinen, in het noorden van het land, waar de mohammedaanse dictatuur niet lang standhield, heeft vrijwel zonder onderbreking wijn geproduceerd. Al in de 12de eeuw werd vanuit de haven Viano do Castelo de Monfio-wijn - geproduceerd in het gebied Minho in het noordwesten van het land - verscheept naar Engeland, waar hij zeer geliefd was. Tegen het midden van de 14de eeuw moedigde Edward III de ruilhandel - Portugese wijn tegen Engelse wol - aan door de ondertekening van handelsovereenkomsten met Portugal, alsmede van een verdrag waarbij de Portugese vissers vergunning kregen langs de Engelse kusten te vissen. De Monijao, de wijnen uit Douro en Algarve, bleven populair, maar reeds in 1580 - het jaar waarin Filips II van Spanje Portugal annexeerde en vervolgens de handel met Engeland afbrak - begonnen de wijnen uit Chameca, vermoedelijk geproduceerd in de omgeving van Lissabon, de markt te veroveren. In Henry VI (deel II, 2de bedrijf, 3de tafereel) van Shakespeare, ziet men hoe de rebellen toosts uitbrengen met grote glazen Sack, Charneca en bier.
De Spaanse overheersing duurde tot 1640. Inmiddels bevochten de Hollandse en Engelse schepen de Portugezen en mengden zich in hun handel met de koloniën in Indië en Azië. De oude Portugees-Engelse alliantie werd eindelijk hersteld door het huwelijk tussen Charles II en Catherine de Bragance, maar de Portugese wijnen wisten niet onmiddellijk hun vroegere populariteit te herwinnen. Vergeleken bij de Franse wijnen maakten ze een primitieve, vulgaire en onafgewerkte indruk. Tijdens het bewind van Willem van Oranje werden de Franse wijnen onder embargo gesteld toen Engeland en Holland in oorlog kwamen met Frankrijk; deze maatregel, hoewel niet doeltreffend, dwong de Engelsen niettemin de import van Portugese wijn, die ze niet bijzonder konden waarderen, uit te breiden. De regering handhaafde haar verbod op Franse wijnen en bovendien was het uit 1703 daterende verdrag van Methuen, dat betrekking had op de Engels-Portugese ruilhandel, nog steeds van kracht.
Al minstens een eeuw lang was er een ‘factorij’ (vereniging van makelaars of handelsagenten) opgericht in Oporto, waar Engelsen en andere buitenlanders zich als wijnhandelaren hadden gevestigd. De toenmalige wijn van Oporto was echter nog niet de wijn die wij thans kennen; pas omstreeks de tweede helft van de 18de eeuw kreeg de Port - en in dezelfde periode ook de Madera - zijn definitieve karakter. Van meet af aan oogstte hij veel succes in Engeland en op het grondgebied van de Verenigde Staten dat nauwelijks de Onafhankelijkheidsoorlog achter de rug had. Deze versterkte wijnen ging het voor de wind ten koste van de Portugese tafelwijnen die alleen nog in het buitenland werden gedronken. Ha de reorganisatie van de bereidingsindustrie en de nieuwe wetten die tussen de jaren 1930 en 1960 werden uitgevaardigd hebben ze de markt opnieuw veroverd.
Samen met Frankrijk, Italië, Spanje en West-Duitsland is Portugal nu een van de eerste wijnproducerende landen in West-Europa. De produktie van tafelwijnen bedraagt ongeveer 10 miljoen hl per jaar. De Denominafao de Origem vertegenwoordigen ongeveer een kwart ervan. Er zijn veel meer rode dan witte wijnen, en er is een grote hoeveelheid rosé. Ook de produktie van mousserende wijnen volgens de méthode champenoise is aanzienlijk. De produktie van grote versterkte wijnen is veel geringer: 500000 hl Port en slechts 50000 hl Madera per jaar.
De wijnvelden van het land beslaan in totaal 360000 ha, waarvan 3000 ha op het eiland Madeira. Portugal telt meer dan 300000 percelen: het gemiddelde wijngoed is dus nauwelijks groter dan 1 ha. Meer dan 235000 personen (of meer dan 20% van de landbouwers) leven van de wijnbouw. De plaatselijke consumptie is zeer hoog: iedere Portugees drinkt gemiddeld 85 1 wijn per jaar.
Ondanks een geringer volume heeft Portugal meer wijn uitgevoerd naar zijn koloniën dan naar welk ander land; daarna volgen de Verenigde Staten met 300 000 hl per jaar. Frankrijk, Groot-Brittannië en Denemarken importeren elk ongeveer de helft.
Wetgeving op de wijnen in Portugal
Alle Portugese wijnen voeren een certificaat van herkomst en worden geproduceerd onder bepaalde voorwaarden en in officieel afgebakende gebieden. De Port is daarvan verreweg de belangrijkste. Behalve Port en Madera zijn de voornaamste wijnen die recht hebben op DenominafSo de Origem: Vinhos Verdes, Dao, Bairrada, Colares, Bucelas, Carcavelos en Moscatel de Setubal. De laatste 2 zijn zoete likeurwijnen die men zelden of nooit in het buitenland aantreft (→ PORT en → MADEIRA)
De Portugese wetten schrijven uiterst strenge controles voor. De wijnhandel staat in zijn geheel onder controle van 2 verenigingen: voor wat betreft de Port het Instituto do Vinho do Porto, dat zetelt in de gelijknamige stad, en wat de overige wijnen betreft de Junta Nacional do Vinho in Lissabon. Onder hun bescherming oefenen lokale verenigingen van wijnbouwers de supervisie uit over de wijnbereiding in elk stadium, van wijngaard tot etikettering en verzending. Iedere wijnbouwer ontvangt een certificaat dat vermeldt hoeveel hij produceert en in voorraad heeft; verder ontvangt hij eventueel nog een tweede certificaat als zijn wijnen de kwaliteit hebben die recht geeft op Denominafüo de Origem. Het derde certificaat is een vergunning waarbij capsulezegels worden toegekend voor wijnen in het bereidingsstadium (estagio) - precies afgestemd op de hoeveelheid wijn die in de vaten zit. Wanneer de wijn wordt opgeslagen wordt hij opnieuw gekeurd door de plaatselijke commissie en de bevoegde regeringsinstantie. Alvorens naar het buitenland te worden verscheept ondergaan de wijnen een laatste kwaliteitscontrole die wordt afgesloten met de toekenning van een vergunning die ze het recht geeft te worden uitgevoerd onder de naam van de plaats van herkomst.
Wijn met herkomstcertiflcaat
Vinhos Verdes
Het gebied van de Vinhos Verdes strekt zich uit in Noordwest-Portugal, tussen de rivieren Douro en Minho, in de provincie Entre-Douro-e-Minho, een naam die de wijnen soms dragen. De streek biedt een glimlachende, zij het wat gerimpelde aanblik en heeft de vorm van een grote kom met opstaande randen aan de zeekant. De bergen houden de vochtige zeewinden tegen, hetgeen Minho een zacht en regenachtig klimaat bezorgt. Er lopen heel wat rivieren door dit gebied, waardoor het wordt verdeeld in sectoren die onderling voldoende verschillen vertonen om er 5 officiële benamingen aan te geven: Lima, Basto, Braga, Amarante en Mon93o. Een sector die vrij sterk overeenkomt met de voorgaande is Laföes, ten zuiden van de Douro. De wijngaarden beslaan in totaal een oppervlakte van 30 000 ha.
Vinhos Verdes zijn groene wijnen vanwege hun jeugdigheid, niet vanwege hun kleur. Ze worden gemaakt van vroegtijdig geoogste druiven, soms zelfs voor ze volrijp zijn. Binnen een jaar na de oogst gedronken zijn het lichte, pittige en zelfs enigszins wrange wijnen; als ze in glazen worden geschonken geven ze een lichte mousse die, eenmaal neergeslagen, een rinse frisheid openbaart. Dit kenmerkende verschijnsel wordt veroorzaakt doordat de wijn een lichte tweede gisting op fles ondergaat. Het gebied Minho is groen en bosrijk; de winters zijn er streng en de zomers veelal vochtig en soms uitermate heet. Dit vruchtbare gebied in een overwegend dor land is een ware oase, beplant met vruchtbomen, groente en andere gewassen.
De wijnplanten groeien in volle vrijheid om deze gewassen heen en klimmen in bomen of hagen. Zo worden ze beschermd voor extreme hitte en vochtigheid, waardoor de druiven meer dunne en minder alcoholhoudende wijnen geven dan men zover zuidelijk zou mogen verwachten. De witte wijnen zijn de aangenaamste: goed gekoeld geserveerd als aperitief of bij visgerechten zijn het dorstlessende wijnen. De rode zijn heel apart: rijk aan tannine en donker van kleur. Hoewel interessant zijn ze minder aantrekkelijk dan de witte. De rosés nemen in deze sector een ondergeschikte plaats in; de beroemde Mateus Rosé (een van de meest verkochte wijnen ter wereld) wordt buiten de grenzen van dit gebied gemaakt, ofschoon de eigenaren tevens de producenten zijn van de witte Aveleda.
De voornaamste rassen voor Vinho Verde zijn Azal Branco, Loupeiro, Trajadura, Penerda en Alvarinho voor witte wijnen; Bastardo, Alvarelhao, Verdelho Tinto, Azal Tinto, Espadeiro Tinto, Boarafal en Vinhao voor de rode. De Vinhos Verdes, met hun uitbundig frisse en jonge charme, waren vroeger in het buitenland niet te krijgen; sinds de verbetering van de transportfaciliteiten treft men ze nu ook buiten de grenzen van Portugal aan. In de Verenigde Staten - waar de minste mousserende wijn meteen fors wordt belast - komen de flessen echter niet mousserend het land binnen.
De beste Vinhos Verdes zijn:
Agulha: droog en licht mousserend, een karakteristieke wijn die in stenen flessen wordt verkocht.
Alvarinho de Monijao, Cepa Velha: uitzonderlijk goed in zijn soort, iets krachtiger en meer geprononceerd van smaak dan de meeste andere wijnen rijpt hij ook wat langer. Hij wordt verkocht in slanke flessen van bruin glas en wordt geproduceerd in Mon;ao.
Casa da Calfada: heel droog, weinig mousserend en lichtelijk wrang, echt een groene wijn; wordt geproduceerd in Amarante.
Casa da Seara: er bestaan 2 typen van deze witte wijn: de droge (meio seco), rijker van smaak en mousserender, wordt verkocht in smalle groene flessen; wordt gemaakt in Louro.
Casa de Vilacetinho: een typische groene wijn die wordt verkocht in smalle flessen van bruin glas.
Aveleda: deze aangename witte mousserende wijn wordt tegenwoordig regelmatig geëxporteerd. Niet alleen in het buitenland, maar.ook in Portugal zelf is de Quinta da Aveleda de populairste Vinho Verde.
Casal Mendes: pittige en aangename, typische Verde wijn, geproduceerd door het aanzienlijke wijnbedrijf Alianfa. Casal Miranda: voor de streek typerende wijn, geproduceerd in Louro.
Casalinho: zeer lichte wijn, niet echt droog, geproduceerd in Felgueiras. Gamba: typische mousserende Verde wijn; wordt verkocht in platte flessen. Gatao: een typische Vinho Verde.
Lagosta: een volle, mousserende wijn, in het buitenland heel bekend en gewild. Meireles: een goed voorbeeld van een Vinho Verde, dorstlessend en subtiel mousserend.
Mirita: een andere wijn van de firma Aliança, een tikje zoeter.
Moura Basto: een nogal sterk mousserende wijn, maar minder vol dan sommige andere; wordt gemaakt van de Azal-druiven, in Amarante of Basto.
Souto Vedro: niet voor beginners; groen, zeer wrang, droog en mousserend; wordt geproduceerd in Amarante.
Tdmega: een wijn met een geprononceerde smaak, maar minder zuur dan de Souto Vedro.
Tres Marias: zoete en tamelijk slappe wijn; wordt geproduceerd in Vizela. Quinta de Curvos: een speciale wijn uit Esposende, gebotteld op het wijngoed.
Dâo
De Daowijnen (spreek uit: ‘daoeng’) komen uit het centrale deel van NoordPortugal waar het klimaat in de winter koud en vochtig is en in de zomer zeer warm. Het landschap is woest, bebost en bergachtig. Een groot deel van de wijnvelden is aangelegd in terrasvorm, zoals in de vallei van de Boven-Douro waar de Port wordt gemaakt. Graniet komt in een groot deel van het gebied aan de oppervlakte waardoor landbouw onmogelijk is. De beste wijnvelden liggen op de open plekken in de bossen in de valleien waar de bodem bestaat uit door erosie verbrokkeld graniet en leisteen. In de omgeving van de stad Viseu produceert men al gedurende minstens 7 eeuwen wijn, maar pas sinds het begin van deze eeuw is het gebied Dao afgebakend in de vorm van een driehoek, met als hoeken Viseu, Garda en Coimbra.
Thans worden in deze streek 95% rode en 5% witte wijnen geproduceerd. Een groot gedeelte van de witte druiven ondergaat een droevig lot doordat ze met de rode worden vermengd om de wijn een robijnrode kleur te geven. Voor de rode wijn verbouwt men voornamelijk de rassen Bastardo, Alvarelhao, Tourigo, Tinta Carvalha en Preto Mortagua, een soort die ook Tinta Pinheira wordt genoemd en waarschijnlijk afstamt van de Franse Pinot noir. De voornaamste witte druiven zijn de Dona Branca, de Cerceal, de Femao Pires en de Arinto, die wellicht afstamt van de Duitse Riesling. Het merendeel van de door de boeren in cultuur gebrachte percelen is nogal klein en de gemiddelde produktie komt nauwelijks boven de 50 hl per jaar uit. In de meer welvarende wijngoederen van Dao worden de planten kort gesnoeid met ruimte tussen de rijen, maar elders groeien ze vrijer langs staken of rond jonge, boogvormige bomen.
Het is zwaar werken hier en men moet vaak de rotsen opblazen voordat de wijnstokken kunnen worden aangeplant. De troosteloze natuur houdt een primitieve levenswijze in stand. Bij de oogst dragen de vrouwen de manden met druiven op hun hoofd naar de kuipen. Maar enkele uitzonderingen daargelaten zijn het niet langer de blote voeten van de trabalhadores die de druiven uitpersen. De voornaamste kenmerken van de rode Daowijnen zijn hun soepelheid en zachtaardigheid, kwaliteiten die chemisch geanalyseerd kunnen worden waarbij een uitzonderlijk hoog gehalte aan glycerine te voorschijn komt. Niettemin is er een aantal wijnen van lager allooi die een geprononceerde goüt de terroir kunnen hebben.
In afwijking van de naburige Vinhos Verdes zijn deze wijnen even sterk als de Franse Rhönewijnen, met als gemiddelde een alcoholgehalte van 12°. Vaak ruikt men een vleugje gist, want in deze streek worden de giststoffen gewoonlijk opgevoerd. Sommige donkerrode wijnen doen denken aan de Pinot noir. De witte zijn ongecompliceerd; het zijn droge en veelal harde wijnen met een geprononceerde smaak, die heel aangenaam kunnen zijn. Hoewel ze 3 of 4 jaar op fles kunnen blijven, ligt hun interessante kant toch in hun jeugdige frisheid. Ook de rode wijnen zijn na 10 jaar nog goed, maar ze bereiken nooit de rijpheid van de oude clairets.
De afgebakende zone Dao omvat zo’n 16 gemeenten waaronder Nelas, Penalva do Castelo, Mortagua en Hl do Hospital vooral de aandacht verdienen. Hoewel er een opvallend verschil kan bestaan tussen de wijnen uit deze verschillende dorpen kan menging dit verschil compenseren. Bottelen op het wijngoed komt hier vrijwel niet voor. De plaatselijke bedrijven en de grote handelaren staan onder toezicht van de Federatie van Wijnbereiders van Dao, die met succes verscheidene coöperaties in het gebied heeft opgericht waarvan het aantal nog steeds toeneemt. Iedere coöperatie bereidt haar eigen wijn en laat de verkoop over aan de Unie van Coöperaties, die regels toepast op de controle van wijnen door middel van proeverijen en chemische analyses. Helaas heeft de Unie geen enkele zeggenschap over de aanplant; zij kan alleen bepaalde druiverassen aanbevelen maar de boeren behouden daarbij de vrijheid daar al of niet op in te gaan. De streek produceert een van de beste tafelwijnen die geëxporteerd worden; met wat inspanning en een strenger toezicht zouden deze gemakkelijk kunnen uitgroeien tot kwaliteitswijnen.
De plaatselijke wijnbereidingsbedrijven zijn: Vinlcola do Vale do Dao (Viseu), Sociedade Vinlcola do Dao (Viseu), J.P. Ferreira dos Santos (Povolide, Viseu), J.M. Fonseca, Uniao Comercial da Beira (Oliveirinha) en Vinlcola de Nelas (Nelas).
Van de goede wijnhandelaren in Dao die niet over eigen kelders in het afgebakende gebied beschikken noemen wij: Sociedade dos Vinhos de Porto Constantino, SARL; Caves Alian^a-Vinlcola de Sangalhos, SARL; Real Companhia Vinlcola do Norte de Portugal, SARL; Caves Solar das Francesas, SARL; Imperial Vinlcola, Limitada; Sociedade dos Vinhos Vice-Rei, SARL; Sociedade dos Vinhos Borges & Irmao; Caves do Casalinho, Limitada, en Joao T. Barbosa, Limitada.
Colares
De echte Colares heeft geprofiteerd van de phylloxera. Toen aan het eind van de vorige eeuw deze luis met de Amerikaanse planten mee naar Europa kwam, teisterde hij vrijwel het gehele wijnbouwareaal van het continent. Achter deze streek bevinden zich tegen de voet van de heuvels van de bergen op terrassen de mindere wijngaarden op harde ondergrond. Evenals overal elders sloeg ook hier de phylloxera toe en momenteel zijn alle wijnplanten geënt op de beter weerstand biedende Amerikaanse onderstammen. Maar de Colares-wijngaarden zijn zanderig aan de oppervlakte en leemachtig eronder, een bodem die absoluut ongeschikt is voor de wijnbouw en hier heeft de phylloxera geen kans gekregen verwoestingen aan te richten. Op 32 km van Lissabon, op een bosrijk, door rivieren doorsneden voorgebergte dat omhoogklimt tot het heuvelland van Sintra, bedekken de wijngaarden de duinen langs de kust die door windbrekers, gemaakt van samengevlochten riet en heidetakken, in vakken zijn verdeeld.
De wijnbouw is hier geen sinecure. Men moet mansdiepe sleuven graven om de plant de kans te geven zich vast te zetten in de harde ondergrond. De stammen worden gestut met het zand, maar schieten daarin geen wortel. Het is een uitputtend en gevaarlijk werk, want deze muren van zand kunnen ieder moment instorten terwijl men er aan het graven is. Vóór de phylloxera loonde dit moeizame werk niet de moeite en een groot gedeelte van het gebied was één grote vlakte van zand en kromgegroeide dennen. Maar toen de phylloxera de Europese produktie met de helft verminderde, werd het weer interessant de dorre velden van Colares opnieuw in produktie te nemen.
Naderhand werden de leemachtige wijnvelden herbeplant met op Amerikaanse wijnstokken geënte Europese rassen, maar de wijnen werden te duur om rendabel te kunnen zijn. Een groot gedeelte van de Colares wordt nu ter plaatse geconsumeerd; alleen deze wijn heeft recht op de wettelijke titel Marca de Origem. Sommigen beschouwen hem als een van de beste tafelwijnen van Portugal, anderen geven de voorkeur aan de rode D5o. Intussen worden de wijnen steeds schaarser doordat de terreinen voor het sterk opkomende strandtoerisme worden gebruikt.
Alle in Colares gemaakte duinwijn is afkomstig van de Ramisco, een soort die waarschijnlijk uit Bordeaux afkomstig is. Om de aanplant te vergemakkelijken worden de wijnplanten gedwongen horizontaal te groeien; de uiteinden van de stokken worden in de grond begraven en schieten daar nieuwe wortels. De Ramisco geeft een langzaam rijpende wijn, die soms wel 14 jaar kan rijpen in vaten van Angolees mahonie of Californisch roodhout (sequoia). Helaas wordt deze praktijk niet altijd in acht genomen waardoor Colareswijnen niet constant van kwaliteit zijn. Een goede Colares moet donkerrood zijn en veel geur hebben; hoewel stevig, zal hij waarschijnlijk nooit zoveel body hebben als een Rhónewijn, ofschoon hij daar in bepaalde opzichten wel op lijkt. Er is ook een witte Colares, die verder niet van belang is.
Van alle firma’s die hun kelders in de regionale coöperatie van Colares (Adega regional) hebben is er één die authentieke wijnen met jaartal produceert. De flessen van de overige firma’s dragen de naam Vindima of Colheita, gevolgd door het jaartal. Maar de wijn die ze bevatten is een menging waarvan de wijn uit het vermelde jaar slechts een deel uitmaakt. Het jaartal zou eigenlijk dat van dat overheersende wijn moeten aangeven, maar het gaat hier alleen om een vage en enigszins twijfelachtige informatie.
Het kenmerk van de Portugese wijnen in het algemeen en de Colares in het bijzonder is het gebruik van de vermelding Garrafeira of Reserva. Het woord Garrafeira op een fles geeft aan dat de wijn een aantal jaren is bewaard alvorens in de handel te worden gebracht. Deze wijnen dragen tevens een jaartal. Een Vindima wordt onmiddellijk na het bottelen verkocht, tenzij het tegendeel uitdrukkelijk wordt vermeld.
Carcavelos
Deze oude wijngoederen, die droge en zoete wijnen produceren en bij de monding van de Taag aan de Costa do Sol liggen, worden evenals die van Bucelas bedreigd door de uitbreiding van de buitenwijken van Lissabon en de badplaats Estoril die stukje bij beetje terreinen in beslag nemen. De Carcavelos was heel beroemd in de 18de eeuw, toen de markies de Pombal na reorganisatie van het land ook de wijnproduktie in zijn eigen streek aanpakte. Zijn bereidingsmethodes - volkomen revolutionair voor die tijd - werden in praktijk gebracht in testcentra waar de kwaliteitscontrole uiterst streng was. Maar vanwege de groeiende populariteit werd de naam Carcavelos al snel ook gebruikt voor mindere soorten, waardoor de wijn geleidelijk minder werd gevraagd.
In 1908 namen de plaatselijke autoriteiten de zaak in handen, bakenden de streek af en stelden kwaliteitscontroles op voor San Domingos de Rana, Carcavelos, delen van Oeiras en Estoril. Men produceert er witte en rode wijnen, maar de witte (gemaakt van de Galego Dourado met wat Arinto en Boal) zijn verreweg de belangrijkste. Deze zoete, amberkleurige likeurwijnen met een alcoholgehalte van 19° hebben een aroma van hazelnoten. Als ze 4 of 5 jaar rijpen, komen ze op hun top van bouquet en finesse. In Portugal drinkt men ze als aperitief of, evenals in de Sauternes in Frankrijk, als dessertwijn.
Bucelas
De wijn van Bucelas, even ten noorden van Lissabon, was een eeuw geleden zeer bekend en werd in grote hoeveelheden uitgevoerd. In Nederland is de Bucelas zeer bekend en volop verkrijgbaar. Met de groei van Lissabon werden de omringende wijnvelden steeds kleiner, wat de produktie doet dalen. De Bucelas, die tijdens de Napoleontische oorlogen bij de troepen zo gewild was en later bij de Engelsen, was oorspronkelijk zoet en versterkt. Soms was hij ook bekend onder de naam Portugese Hoek. In 1911 werd de toevoeging van suiker en brandewijn verboden; nu is de Bucelas een droge, zure wijn, nogal licht en vluchtig met soms een lichte goüt de terroir maar over het geheel genomen zeer aangenaam, die vooral bij vis wordt geserveerd.
De naam Bucelas (gegarandeerd op het zegel van de fles) is toegekend aan 11 dorpen waaronder Chameca en Bucelas zelf. De voornaamste wijngoederen liggen in de vallei van Trancao; de voornaamste druif is de Arinto, waarschijnlijk verwant met de Riesling.
Moscatel de Setübal
Deze zoete en goudgele likeurwijnen, geleverd door onregelmatig gesnoeide wijnplanten waarvan de grillige ranken als uitgestrekte armen uit de grond rijzen en die zelden in rijen zijn aangeplant, worden slechts in geringe hoeveelheid geproduceerd in een gebied tegenover Lissabon. De wijnvelden strekken zich uit over de mooie heuvels van Serra de Arrébida in de buurt van 2 dorpen Palmela en Azeitao - die landinwaarts liggen gezien vanuit de haven Setübal waarnaar de streek is genoemd. De Moscatel de Setübal is een versterkte en zeer zoete wijn die sterk naar de Muskaatdruif smaakt, waarvan hij is gemaakt; in zijn prille jeugd is het een fruitige wijn die met de tijd donkerder en zoeter wordt. Er wordt ook een gewone rode wijn gemaakt die tot dusver geen streeknaam draagt.
Sinds de laatste paar jaar toont de Portugese regering bijzondere belangstelling voor de export van Portugese wijnen, en het Comité voor Exportbevordering moedigt de grootste firma’s aan tot het creëren van nieuwe merken. Bovendien zullen er snel nieuwe, strak omlijnde regels worden opgesteld. De streken die voor Denomina^ao de Origem in aanmerking komen zijn:
Laföes
Niet ver verwijderd van de D5o groeien de wijnplanten van de Laföes op een bodem van graniet die min of meer tot de streek Vinhos Verdes behoort; de planten worden langs latwerk geleid en de oogst vindt plaats voor de druiven helemaal rijp zijn. De belangrijkste witte wijndruiven zijn de Arinto en de Sercial; de voor de rode wijnen gebruikte rassen zijn de Tourigo en de Amaral. Er worden enkele aangename lichte rode wijnen of claretes gemaakt. Enkele bekende wijnen zijn Evelita, Allegro en Grando. Agueda. De wijngaarden bevinden zich in het centrale deel van het noorden van het land, bij de rivieren Vouga en Agueda.
De wijnstokken groeien aan de rand van bouwland; ze worden soms kort gesnoeid of langs latwerk geleid. Sommige wijnen zijn licht en herinneren aan de Vinhos Verdes, maar dan voller en minder sprankelend; andere hebben meer weg van de Dao.
Bairrada heeft in 1977 zijn beschermde herkomstbenaming gekregen. Een groot produktiegebied met Anadia als centrum, ten zuiden van Agueda en tussen het strand en de bergen van Caramulo en Bufaco. Men maakt er goede tafelwijnen, vrij aangename witte, maar vooral rode met veel body. Er zijn ook rosés, waarvan sommige mousserend worden gemaakt voor de Engelse markt, terwijl de Portugezen en de Amerikanen ze liever als niet-mousserende wijn drinken. De goede witte mousserende wijnen van Portugal komen eveneens uit deze streek; het zijn goed afgewerkte, licht mousserende wijnen met een heel bijzondere smaak - totaal verschillend van de Champagne - die worden bereid volgens de méthode champenoise. Evenals in Frankrijk bevatten alleen de flessen met het etiket Bruito echt droge wijnen.
Alcobafa. Deze streek in Midden-Portugal met een wisselend klimaat ligt dicht bij de kust ten westen van het bergmassief dat het scheidt van het bekken van de Taag en produceert wijnen die afkomstig zijn van een rijkgeschakeerde bodem. De rode zowel als de witte genieten sinds de 12de eeuw bekendheid; de rode wijnen zijn helder en hebben een karakteristieke geur. De beste witte worden geproduceerd rond Obidos, een fraaie, ommuurde stad. Torres Vedras. Deze plaats, gelegen ten zuiden van Alcoba9a en ten noorden van Colares, is de grootste producent van gewone wijnen.
Het zijn merendeels volle, dieprode, tanninerijke wijnen; de Alenquer en Cadaval zijn vermeldenswaardige witte wijnen. Er worden ook zoete dessertwijnen gemaakt.
Ribajeto
Ten oosten van Torres Vedras liggen de wijngaarden van deze streek die veel wijn produceert, met Almeirim en Cartaxo als centrum. De wijnen zijn meestal rood met veel body, sterk van kleur en met een hoog alcoholgehalte. Lagoa. De wijngaarden van de Algarve, gestoofd door de zuidelijke zon, produceren stevige, rode en witte gewone wijnen.
Rosados
De Portugese rosés hebben geen Denominajao de Origem. De Mateus Rosé, geproduceerd in de populaire buikfles met het leuke etiket, is een van de meest verkochte wijnen ter wereld, op de voet gevolgd door de Lagosta. Andere aangename rosés zijn de Barros, in het wijngoed gebottelde wijnen uit de Boven-Doura, de Faisca, sterker mousserend dan de andere en favoriet in Portugal, en de Casa de Cerca. Al deze wijnen zijn licht mousserend. De Escudo Rosé is een stille wijn, droger en lichter van kleur dan de overige, en tamelijk sterk.
Gedistilleerd
De brandewijnen uit Portugal (daar aguardentes genoemd) bestaan al sinds het land onder de Moorse overheersing kwam. Ze hebben een bijzondere smaak en geur. In tegenstelling tot vele andere likeurwijnen vindt bij de aguardentes toevoeging van suiker noch aromatisering met karamel plaats.
