De keuze van een schutspatroon of beschermheilige, alsook zijn vereering, vindt haar oorsprong in den bewonderenden eerbied, waarmede men in de eerste eeuwen onzer jaartelling de martelaren beschouwde. Men zag hoog op tegen de mannen of vrouwen, die hun ziel voor den Naam van Christus overgegeven hadden, men kwam bij hun graven soms van verre samen om ze in liefde te gedenken, en uit dit gedenken kracht te putten om hun geloof na te volgen, ’t Begin was dus eerbiedwaardig.
In de heidensche gedachtenwereld namen de beschermgoden echter een ruime plaats in. En waar de oude Christenen er vóór hun bekeering als ’t ware mede doortrokken waren, is het verklaarbaar, dat zij geneigd waren hun oude voorstelingen op het Christendom over te brengen.
De bescherming, die zij voorheen van de góden verwachtten, hoopten zij nu van de gestorven martelaren of heiligen te verkrijgen. Deze werden eerst als voorsprekers bij God beschouwd, later als beschermers der plaats waar hun lichaam begraven was.
Er was veel aan gelegen voor een stad of dorp een gestorven martelaar binnen hun gebied te hebben. Een deel des lichaams was reeds voldoende om de bescherming der plaats deelachtig te worden.
Hier ligt dus tevens de oorsprong van ’t geloof in een beschuttende kracht van reliquieën. Kerk en altaar werden naar den heilige genoemd, van wiens stoffelijk overschot men een deel in bezit gekregen had, en hij werd als de schutspatroon der geheele omgeving vereerd.
De deur was hiermede geopend voor een verdere uitbreiding van de machtssfeer der schutspatronen. Gilden, broederschappen, bevolkingsklassen, — ieder kreeg zijn beschermheilige, wiens vereering bij alle plechtigheden en zelfs feestelijkheden in ’t middelpunt stond, ’t Duurde niet lang, of men kwam tot de keuze van een beschermheilige voor ieder persoonlijk.
Naast de schutspatronen voor de artsen, de ridders, de schilders, de kraamvrouwen, de schoenmakers en zoo meer, kwam er een onnoemelijk aantal beschermheiligen voor de afzonderlijke personen. Veelal werd de naam van een bepaald patroon aan de kinderen gegeven, en zoo vieren tot op heden die kinderen den naamdag van hun heilige nevens hun geboortedag.
De Reformatie heeft aan deze misbruiken een einde gemaakt: het vertrouwen op de beschermheiligen verdrong immers het vertrouwen op den éénigen, waarachtigen God, in wiens hoede wij alléén veilig zijn.
