was een stad in Klein-Azië, oorspronkelijk de hoofdstad van Lydië. Zij wordt in de Openbaring aan Johannes drie maal genoemd (Openb. 1 : 11; 3 : 1, 4).
In haar was één der zeven gemeenten, aan welke de Heere een brief deed schrijven, en het boek der Openbaring toezenden. Reeds vrij vroeg is daar een gemeente gesticht.
Maar wie er het eerst het Evangelie gepredikt heeft, weten we niet. In de laatste helft der tweede eeuw heeft Melito daar gewerkt.
Ook van Sardes was een episcopus, Artemidorus, op het Concilie te Nicea (325 n. Chr.).
In 553 is er nog sprake van een laatsten episcopus, Julianus. Het beeld der gemeente, in Openb. 3: 1—6 geteekend, is veelszins donker en droef.
Er was groote verachtering en verval bij wat eenmaal was geweest (vs. 3). De gemeente had den naam, dat zij leefde, maar was dood (vs. 1).
Toch werden er nog getrouwen gevonden, hoewel slechts enkelen (vs. 4).
Waakzaamheid en bekeering moesten komen (vs. 2). — De inwoners van Sardes, eens dapper en strijdvaardig, waren later berucht vanwege slapheid en zedeloosheid.
De stad was op een hoogen heuvel gebouwd, bij een vruchtbaar dal, en lag aan een hoofdweg, waarlangs het verkeer zich bewoog van Oost naar West, en omgekeerd. Met Croesus’ nederlaag (546 v.
Chr.) kwam zij onder Perzische heerschappij (Cyrus), en later onder die van Alexander den Groote (334 v. Chr.), en daarna onder die der Romeinen (133 v.
Chr.). Dezen deden Lydië met Sardes tot de provincie Azië behooren.
In 17 n. Chr. werd Sardes door een zware aardbeving getroffen.
Maar met hulp van keizer Tiberius kwam zij er weer bovenop, hoewel niet tot den vroegeren bloei. Bij de Lydische cultuur waren Perzische cultuurelementen gekomen.
En later was het Hellenisme een hoofdfactor der beschaving geworden.
Bovendien woonde er ook een aanzienlijk aantal Joden.
Cybele, Artemis, Roma werden er vereerd en hadden er tempels. Onder keizer Heliogabalus verkreeg zij een drievoudig Neocoraat.
In 1402 werd zij door Tamerlan ingenomen en verwoest.
