Bij vergelijking van Egypte met een driehoekigen vlieger en daaraan een lange staart — de eigenlijke vlieger de Delta tusschen de twee Nijlarmen van Damiette en Rosette, èn de lange staart de Nijl met zijn beide smalle oevers — ligt Kairo op het punt, waar de vlieger overgaat in den staart: slechts anderhalf uur gaans beneden de splitsing van den Nijl in zijn twee armen.
Aangelegd door een Fatimidisch generaal, Gohar (960), had het vijf eeuwen lang de positie van Egypte’s wereldstad, zonk het onder het Turksche bewind (sinds 1517) omlaag, doch bloeide het, met name onder het Engelsche bestuur (sinds 1882) weer op tot den rang van wereldstad. Port-Said moge de internationale havenstad voor het zee- en kanaalverkeer zijn, Kairo is toch de grootste stad van Afrika en tegelijk het middelpunt van het Egyptische leven. Thans telt het 800.000 inwoners, die een staalkaart bieden van Afrikaansche, Aziatische en Europeesche nationaliteiten.
Het stadsbeeld toont een eigenaardig mengsel van oud en nieuw, dat getypeerd wordt door de electrische tram, die over den weg snort naast kameelen en ezeltjes.
Heel sterk is in Kairo het Islamitische leven: Honderden moskeeën, waarvan als de beroemdste: de moskee van Ahmed ibn Toelaen, die dagteekent van 879 en een nabootsing is van de moskee te Mekka; de met spitsbogen versierde Hafimmoskee, van 1003, die, met haar 86 meter hooge minaret, een pronkjuweel van Arabische bouwkunst uit de beste periode is; de Alabastenmoskee, waarin Mehemet Ali begraven ligt, en die nog niet heel lang geleden bij den ingang van de citadel is gebouwd; en vooral niet te vergeten de moskee-El-Azhar („de bloeiendste”), reeds in 970 gesticht en in 988 tot universiteit bestemd.
Deze universiteit met haar geheel op Oostersche leest geschoeide onderwijs, telde in haar beste dagen soms 20.000 leerlingen en heeft thans, al klagen de sjeiks er ook over, dat de jonge menschen meer voelen voor het materialisme dan voor de bestudeering der Godsdienstwetenschappen, toch nog altijd een 7000 studenten, uit alle deelen der islam-wereld, uit Egypte, Turkije, Noord-Afrika, Abessynië, Indië, ook uit onzen Oost-Indischen Archipel; de aan haar verbonden bibliotheek bevat 70.000 boeken, alle in het Arabisch; daaronder ook een Arabische Bijbel en de verschillende uitgaven van de Christelijke pers in het Arabisch, door Dr Zwemer geschonken, die na eerst zestien jaar in Arabië gewerkt te hebben, reeds tal van jaren als een der voormannen van den zendingsarbeid te Kairo wordt geëerd.
Zelf al met haar 622.000 Mohammedanen op haar 800.000 inwoners alle andere steden in getal Islamieten te boven gaande, neemt Kairo door de universiteit El-Azhar een voor de geheele Islam-wereld geheel eenige plaats in, daar die een machtigen invloed oefent niet maar in Egypte, doch in alle landen der Mohammedanen; te Peking (China) met zijn 38 moskeeën is er zelfs een school met 230 leerlingen, waaraan een Turksch professor van de Azhar te Kairo college geeft.
Doch behalve door de instellingen van onderwijs neemt Kairo een overheerschende positie in door de drukpers; van uit Kairo gaan er jaarlijks duizenden couranten, tijdschriften en boeken naar alle Mohammedanen-landen; er wonen ook twee uitgevers, die Javaansche en Maleische boeken drukken.
Daarom is Kairo het intellectueele centrum van de Mohammedanen-wereld. Het heeft in de geschiedenis nooit een politieke rol gespeeld als Damascus, Bagdad en Constantinopel, maar thans is er waarschijnlijk al geen stad, die zooveel beteekent voor den Islam als juist Kairo.
De Zending in Egypte, begonnen in 1819, maar eerst krachtig aangevat gedurende de laatste helft der vorige en het begin dezer eeuw, thans werkende door een twintigtal corporaties, waarvan vooral te noemen zijn de Church Missionary Society, het Zendingsgenootschap der Anglicaansche kerk, (C. M. §.), en de American Mission (uitgaande van de United Presbyterian Church in Amerika), is vooral voor de Koptische kerk ten zegen geweest; de bedoeling zat daarbij voor, om door de Egyptische kerk Egypte te winnen. De Zending onder de Mohammedanen had echter nog maar weinig vrucht: ruim een 150 Mohammedanen werden voor het Christendom gewonnen. Vooral de gezegende invloed van het C. M. S. Zendingshospitaai te Oud-Kairo, dat in de laatste 25 jaren zich tot een der grootste Zendingsziekenhuizen ter wereld ontwikkelde, mag hier genoemd en geroemd worden.
Toch is Kairo voor de Zending onder de Mohammedanen van bijzondere beteekenis, omdat de Zendingsleiders dit intellectueele centrum van de Islam-wereld gemaakt hebben tot een centrum voor de Islam-zending; behalve het Girls-college met circa 400 leerlingen, heeft Kairo een American University (opgericht 1920) met als onderdeel de School of Oriental Studies (S. O. S.), en daarin een speciale Opleidingsschool voor zendelingen onder de Mohammedanen. Mannen als Dr. Watson, Mr. Arthur Jeffery en Dr.
S. Zwemer kwijten zich daarbij meesterlijk van hun taak.
Daarbij is ernstig in overweging, om een centraal comité voor verspreiding van Christelijke lectuur in de geheele Mohammedanenwereld te vormen, en dat te laten functioneeren door een centraal bureau te Kairo (The Moslem World in Revolution, door W. Wilson Cash, bl. 93).
Bedenk daar nu bij, dat er in de Islam-wereld zulk een verandering is gekomen, dat het nu mogelijk is om Bijbels en Christelijke litteratuur te verspreiden in de Azhar zelf, en dat de te Kairo zetelende Nile Mission Press tractaatlitteratuur voor den zendingsarbeid onder de Mohammedanen verschaft, en het is duidelijk, dat deze stad een der meest waardevolle is en nog meer worden zal voor de zending onder de Mohammedanen. Vanwege the Nile Mission Press verschijnt driemaandelijks het zeer lezenswaardig tijdschrift Blessed be Egypt (adres: John L. Oliver, 22 Culverden Park Road, Turnbridge Wells, Kairo). Als bijzonderheid is nog te vermelden, dat Dr. F. L.
Bakker en dhr. C. W. Nortier, thans respectievelijk docenten aan de Opleidingsscholen te Djocja en te Malang, in het begin van 1924, zich voor hun toekomstige taak te Kairo nader voorbereid hebben.
