De uitdrukking: ex cathedra (Petri) decideeren, beteekent eigenlijk: van den leerstoel van Petrus af beslissen, d. i. krachtens pauselijk gezag uitspraak doen; zij is ontleend aan den dogmatischen canon (d. i. regel), waarbij het Vaticaansch Concilie (1869—70) de pauselijke onfeilbaarheid als een leerstuk der Roomsche kerk heeft vastgesteld. Deze dogmatische canon luidt aldus: „Als de paus van zijn leerstoel af een uitspraak doet, d. w. z. wanneer hij in zijn ambt van herder en leeraar aller Christenen krachtens zijn apostolisch oppergezag beslist wat als leer inzake van geloof of zeden door de geheele kerk moet worden gehouden, dan bezit hij door Gods bijstand, welke hem in den heiligen Petrus is beloofd, dezelfde onfeilbaarheid, met welke de goddelijke Verlosser gewild heeft, dat Zijn kerk, bij het vaststellen eener leer over geloof of zeden zou toegerust zijn; en daarom zijn zulke uitspraken van den paus uit zichzelve, niet echter krachtens toestemming der kerk, onherroepelijk.” Derhalve spreekt de paus ex cathedra, en wordt hij geacht onfeilbaar te zijn, wanneer drieërlei aanwezig is: 1. hij moet spreken als paus ; 2. hij moet spreken als paus, zóó dat hij een leer over geloof of zeden beslist; 3. hij moet spreken als paus, zóó dat hij een leer over geloof of zeden beslist, en die leer als bindend voor de geheele kerk vaststelt.
Blijkt van achteren, dat de paus zich in een zijner uitspraken vergist heeft, dan blijft steeds de uitweg open, te verklaren dat hij toen niet ex cathedra heeft gesproken. Zoo werden de boeken, waarin de meening van Galileï, dat de aarde om de zon, en niet de zon om de aarde draaide, door de Congregatie van den Index in 1616 op de lijst der verboden boeken geplaatst, omdat zij een stelling bevatten, die in strijd was met de Heilige Schrift, en dit geschiedde onder goedkeuring van den paus. Rome erkent thans, dat de Congregatie en de paus toen gedwaald hebben, maar voegt er onmiddellijk aan toe: de paus heeft toen niet gesproken als opperste en onfeilbare leeraar der kerk; hij gelastte niet, dat de geloovigen de beweging van de zon om de aarde moesten aannemen als onfeilbare waarheid! Dat dit een uitvlucht is, behoeft geen betoog. De paus verklaarde immers, dat de leer der beweging van de aarde om de zon in strijd was met de Schrift, en dat moesten destijds de geloovigen wel ter dege aanvaarden.
