Afgeleid van het Latijnsche Calixkelk of Utraquisten afgeleid van het Latijnsche sub utraque = onder beide gedaanten, is een partij geweest onder de Hussieten. Toen na den dood van Huss een burgeroorlog uitbrak, omdat de stenden Sigismund, die zijn woord jegens Huss verbroken had, niet als keizer wilden erkennen, waren de Hussieten in den beginne zeer gelukkig in den krijg.
Er ontstond in hun boezem echter verdeeldheid. Daar waren velen, die wel met de Roomsch-Catholieke kerk wilden verzoenen.
Dezen vormden de aristocratische partij der Calixtijnen of Utraquisten. De andere partij heette de Taborieten.
De Calixtijnen wilden terugkeeren in den schoot der kerk, wanneer aan vier voorwaarden voldaan werd:1° moest het avondmaal onder twee gedaanten (sub utraque) bediend worden,
2° moest het Evangelie in de landstaal gepredikt worden,
3° moest de kerkelijke tucht op de geestelijken streng worden toegepast,
4° moesten de geestelijken afstand doen van de kerkelijke goederen.
Op het concilie van Bazel (1433) werden na een dispuut met afgevaardigden van de Hussieten de vier eischen ingewilligd. Deze Bazelsche compactaten waren de oorzaak, dat de Calixtijnen in den schoot der kerk terugkeerden. In 1462 werden de compactaten echter door Pius II ingetrokken.
