De Brownisten of Congregationalisten (Independenten) heeten aldus naar hun geestelijken vader Robert Browne. Deze Robert Browne, te Tolethorpe na 1550 in Engeland geboren, werd in 1570 student in het Corpus-Christi-College te Cambridge.
Na 1575 was hij eenige jaren leeraar in Southwark bij Londen. Al spoedig openbaarden zich bij hem separatistische neigingen en een zich keeren tegen het episcopale (bisschoppelijk) gezag in zijn kerk.
Weldra stelde hij het ten plicht de staatskerk te verlaten en in Norwich ontstond dan ook onder zijn leiding in 1580 de eerste zelfstandige separatistische gemeente. Uit vrees voor moeilijkheden in het vaderland emigreerde de geheele gemeente met Browne aan het hoofd naar Middelburg.
Velerlei twisten noopten hem echter in 1583 zijn gemeente te verlaten en scheep te gaan naar Schotland. Hier keerde hij zich nog feller tegen de presbyteranen dan vroeger tegen de episcopalen; in elken presbyter (ouderling) zag hij een pausje in ’t klein.
Zijn verdere levensloop was vol afwisseling (hij werd naar eigen getuigenis in 32 verschillende gevangenissen opgesloten) en hij stierf in 1636 in den kerker. Sommigen vermoeden, dat Browne niet slechts independent, maar ook geestes-ziek is geweest.De Brownisten kennen geen eigenlijk gezegde plaatselijke kerk. De congregatie, dat is elke grootere of kleinere vergadering van geloovigen, elke kring van belijders, bezit de bevoegdheid een kerk te institueeren. Op een zelfde plaats kunnen verschillende vergaderingen (congregaties) zijn, elk met een eigen kerkeraad. Dit beginsel is echter in strijd met het schriftuurlijk beginsel van de eenheid der plaatselijke kerk. Ook leeren zij, dat elke vergadering in eigen kring volstrekt onafhankelijk moet zijn. Vandaar ook de naam independenten of onafhankelijken.
Deze onafhankelijkheid gaat in alles door. Elk bindend kerkverband is evenzeer uit den booze als de hiërarchie (priesterregeering) van de Roomsche kerk. De afzonderlijke congregaties kunnen wel eens samen confereeren, maar bindende besluiten mogen op zulke conferenties nimmer genomen worden. Belijdenisschriften hebben geenerlei bindend gezag. Feitelijk is de Heilige Schrift de eenige belijdenis. Ook is er in de afzonderlijke gemeenten geen besturend gezag.
De gemeenten zelve beslissen en bij meerderheid van stemmen worden de besluiten door al de gemeenteleden genomen. De kerkeraad is slechts de uitvoerder van den wil der gemeente. Voorts is elke ouderling ook leeraar. Deze ambtsdragers ontleenen hun gezag aan de gemeente, zoodat ze feitelijk dienaren van de geioovigen zijn. Dit Brownisme is niet anders dan de toepassing van een Christelijke volkssouvereiniteit en doet aan het zichtbaar karakter der kerk te kort.
Behalve de Brownisten zijn ook de Baptisten, Adventisten, Unitariërs en Kwakers aanhangers van dit separatistisch (niet puriteinsch) gevoelen.
