Narcosemiddel (aether ad narcosurri), een kleurloze, vluchtige, sterk lichtbrekende vloeistof.
De ether ontleent zijn naam aan de Griekse mythologie, waar Aether de reine bovenlucht (aër) was, waar in de goden leven. Hij was de zoon van Erebus (de duisternis der onderwereld) en de Nacht, nakomelingen van Chaos, een donkere vormloze massa, die al vóór de schepping der wereld bestond. Aether was gehuwd met Hemera (de dag), met wie hij aarde, hemel en zee heeft voortgebracht. In de hymnen van Orpheus, volgens de sage een zanger en dichter in Thracië, in het noordoosten van Griekenland, gold Aether als de wereldgeest, die al wat leeft doet ontkiemen en groeien. In de wijsbegeerte (Empedocles en de Stoa) bedoelde men met aether de warmte, het levenwekkend beginsel dat alles doordringt en waaraan alles zijn oorsprong ontleent.
Pas in de 13de eeuw ontdekte de Catalaanse franciscaan Ramon Lull (Lullius, 1232-1316), bijgenaamd ‘doctor illuminatus’, ether als een witte vloeistof, door hem 'geurend vitriool’ genoemd. In 1730 werd deze door de Duitser Frobenius ether genoemd naar Aether, de ‘reine bovenlucht'.
Een van de eersten die ether als narcoticum toepasten, was de Engelse chirurg Henry Hill Hickman (18001830). Met succes bracht hij proefdieren onder narcose en stelde voor ‘ethernarcose’ ook in de chirurgie toe te passen, zoals hij in 1824 schreef in A letter on suspended animation, containing experiments showing that it might he safely employed during operations on animals. Nog hetzelfde jaar besloot de Académie de Médecine in Frankrijk, tegen advies van de Franse chirurg Dominique Jean Larrey (17661832) in, geen steun aan Hickmans experimenten te geven. Amerika zou pas 22 jaar later de primeur beleven. Op 16 oktober 1846 verwijderde de Amerikaanse tandarts William Thomas Green Morton (1819-1868) in het Massachusetts General Hospita! te Boston onder ethernarcose een keelgezwel. De in dit ziekenhuis werkzame chirurg Henry Jacob Bigelow (1818-1890) maakte door zijn voordracht (1846) getiteld: Insensibility during surgical operations produced by inhalation, gehouden voor de ‘American Academy of Sciences’, de ontdekking wereldkundig. Binnen een jaar werd de narcose in Frankrijk ingevoerd. In Engeland was het de bekende chirurg James Syme (17991870) die als een van de eersten de ethernarcose toepaste. De Amsterdamse hoogleraar Christiaan Bernard Tilanus (1796-1883) volgde in 1847.
