Een republikein is iemand die voorstander is van een republikeinse staatsvorm, waarin het staatshoofd niet een monarch is, maar wordt gekozen of op een andere wijze wordt aangewezen, vaak met een beperkte ambtstermijn. Het begrip republikein kan in verschillende contexten worden gebruikt, waaronder politiek, historisch, en internationaal.
Politieke Filosofie: In brede zin verwijst een republikein naar een persoon die gelooft in de principes van de republiek, zoals volkssoevereiniteit, de scheiding der machten, en het belang van burgerrechten en de rechtsstaat. Republikeinen ondersteunen doorgaans een regeringssysteem waarin leiders worden gekozen door middel van verkiezingen en waar macht niet erfelijk wordt overgedragen.
Nederland: In de Nederlandse context wordt de term republikein vaak gebruikt voor iemand die een voorstander is van de afschaffing van de monarchie en de invoering van een republiek. Deze beweging, hoewel historisch aanwezig sinds de Nederlandse Republiek (1588-1795), heeft in moderne tijden verschillende vormen aangenomen, variërend van politieke partijen tot maatschappelijke organisaties die campagne voeren voor een gekozen president in plaats van een koning of koningin.
Verenigde Staten: In de Verenigde Staten heeft de term republikein een specifieke betekenis in de context van het twee-partijenstelsel. Een Republikein (met hoofdletter "R") is een lid of aanhanger van de Republikeinse Partij, een van de twee belangrijkste politieke partijen in de VS. De Republikeinse Partij, ook bekend als de GOP (Grand Old Party), is een conservatieve partij die zich inzet voor beperkte overheidsinterventie, lage belastingen, sterke nationale defensie, en traditionele waarden.
Historisch: Historisch gezien hebben republikeinen een belangrijke rol gespeeld in verschillende revolutionaire bewegingen en staatsvormingsprocessen wereldwijd. Bekende voorbeelden zijn de Franse Revolutionairen die in de late 18e eeuw de monarchie omverwierpen en de Amerikaanse Founding Fathers die een republiek vestigden na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog.
De term republikein kan dus verschillende nuances hebben afhankelijk van de context, maar centraal staat altijd het ideaal van een regering waarin het volk de ultieme bron van macht is, en waar leiders worden gekozen in plaats van automatisch de macht te erven.
