1. plantk. Onder s. verstaat men het verschijnsel, dat planten en dieren tengevolge van gebreken aan de geslachtsorganen niet in staat zijn nakomelingen voort te brengen.
Deze gebreken kunnen van verschillende aard zijn. Soms omvatten zij het gehele geslachtsapparaat, b.v. doordat de stampers zodanig misvormd zijn, dat bevruchting uitgesloten is. In andere gevallen zien stampers en meeldraden er normaal uit, doch de daarin voortgebrachte eicellen of stuifmeelkorrels vertonen defecten, welke hen voor hun taak ongeschikt maken. Ook komt het voor dat de geslachtsorganen normaal en fertiel zijn, doch de bouw van de bloem zo, dat geen zelfbevruchting kan plaats vinden (morphologische s.). Bij soortsbastaarden is s. een gevolg van het feit, dat de chromosomen der beide ouders slecht met elkander harmoniëren en zich bij het proces, dat voorafgaat aan de reductiedeling, niet tot paren verenigen. Ten gevolge hiervan doen zich - wanneer de bastaardplant tot vorming van geslachtscellen overgaat - moeilijkheden voor m.b.t. een regelmatige verdeling der chromosomen.
Het gevolg is: defecte eicellen en/of stuifmeelkorrels. Principieel verschillend van de eigenlijke s. is de zelf-s. of incompatibiliteil.2.(dierk.) Men noemt een mannelijk dier onvruchtbaar, wanneer het niet in staat is bij een normaal vruchtbaar vrouwelijk dier van zijn soort nakomelingen te verwekken. Dit kan een gevolg zijn, zowel van het feit dat het o dier niet in staat is te dekken, als van het feit dat de kwaliteit van het zaad afwijkend is. Een mannelijk dier is onvruchtbaar als het niet in staat is normale levenskrachtige nakomelingen ter wereld te brengen. Soms is dit een gevolg van het niet bevrucht kunnen worden, doordat geen eitjes worden afgescheiden of doordat het zaad de eitjes niet kan bereiken. Soms is het vrouwelijk dier onvruchtbaar doordat de ontwikkelende vrucht afsterft en ontijdig geboren wordt, soms ook doordat geen normale geboorte mogelijk is.