Bij de beoordeling (door de IND) of een vreemdeling ongewenst wordt verklaard, vindt een belangenafweging plaats. Daarbij wordt enerzijds gekeken naar het nationale belang (openbare orde en nationale veiligheid) en anderzijds naar het belang van de vreemdeling en zijn (eventuele) gezin.
Onmiddellijke werking
Een besluit tot ongewenstverklaring wordt aan de vreemdeling in persoon door de politie uitgereikt (samen met een folder over ongewenstverklaring).
Als uitreiking in persoon niet mogelijk is, vindt in ieder geval publicatie in de Staatscourant plaats. Het besluit tot ongewenstverklaring heeft onmiddellijke werking. De vreemdeling die ongewenst is verklaard, dient Nederland onmiddellijk uit eigen beweging te verlaten (zelfstandig vertrekplicht).
Wie in Nederland verblijft terwijl hij weet of kan vermoeden dat hij tot ongewenste vreemdeling is verklaard, maakt zich schuldig aan een misdrijf op grond van artikel 197 van het Wetboek van Strafrecht, en kan worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van ten hoogste 6 maanden. Na de gevangenisstraf kan de ongewenst verklaarde worden uitgezet, indien de identiteit en nationaliteit van de vreemdeling vaststaat en er (vervangende) reisdocumenten voorhanden zijn.
Tegen de ongewenstverklaring kan bezwaar worden gemaakt. De vreemdeling mag deze echter niet in Nederland afwachten. Indien de vreemdeling definitief ongewenst is verklaard en Nederland heeft verlaten, kan na een bepaalde periode een schriftelijk verzoek tot opheffing van de ongewenstverklaring worden ingediend.
