Vectīgal. - Onder vectigalia verstaat men de indirecte belastingen en wat men betaalt voor het gebruik van staatseigendommen. Hiertoe behoorden o. a.
1) portorium, haven-, brug- en weggelden en in- en uitvoerrechten.—2) scriptura, het weidegeld dat bij het inscharen van vee op de weidegronden van het staatsdomein (pascua publica) werd betaald.—3) verpachtingen van het vischrecht en van houtkap in de bosschen van den staat, van concessies voor ontginning en exploitatie van mijnwerken, krijt-, zout- en steengroeven.—4) vicesima manumissionum, 5% van de getaxeerde waarde, bij vrijlating van slaven te betalen. Deze belasting was ingevoerd door de lex Manlia van 357.—5) sinds den keizerstijd, vicesima hereditatum, een successierecht van 5% bij erfenis, wel te verstaan van erfenissen ex iure Quiritium; daarom gaf Caracalla in 212 na C. aan alle vrije inwoners het burgerrecht, om over het geheele rijk dit recht te kunnen heffen.—6) de pacht voor het gebruik van ager publicus en in de provinciën de decumae van tiendplichtige landerijen.—7) centesima rerum venalium, een verkooprecht op alles wat binnen Italië werd verkocht, eene instelling van Augustus.—8) accijns op eetwaren, door Caligula ingesteld.—9) quinguagesima mancipiorum venalium, een overgangsrecht bij verkoop van slaven, van 2%, door Augustus ingevoerd, door Claudius verdubbeld.—10) een entreegeld voor de publieke privaten, onder den naam vectigal foricarum et urinae, ingevoerd door Vespasiānus.—11) eene belasting op de nijverheid, patentbelasting, van Alexander Sevērus.—12) vectigal ex aquaeductibus voor het uit de waterleidingen naar de huizen afgevoerde water; cloacarium voor het recht van waterloozing in de openbare riolen, enz.—Voorzoover zij er toe geschikt waren,
werden de vectigalia door de censoren verpacht summis pretiis. Ominis causa werd een begin gemaakt met de oesterbanken in den lacus Lucrīnus. Neemt men vectigalia in den meer algemeenen zin van staatsinkomsten, dan kan hiertoe ook de rechtstreeksche belasting, stipendium (z. a.), uit de provinciën worden gebracht. In de provinciën Sicilia en Africa was het stipendium geheel vervangen door tienden. Italia was van grondbelasting geheel vrij (zie ook ius italicum). Over het tributum der rom. burgers, dat niet tot de eigenlijke belastingen kan gerekend worden, zie tributum.
