Hereditas, herēdes - . Om volgens het strenge rom. recht eene erfenis te kunnen aanvaarden, moest men het commercium hebben. Bij dit erfrecht komen een aantal uitdrukkingen voor, die hier eene korte verklaring mogen vinden. Heredes sui zijn de erfgenamen, die bij het overlijden in de manus of in de potestas van den afgestorvene stonden, dus zijne echtgenoote en zijne kinderen (en somtijds kleinkinderen), voor zoover deze niet door emancipatie of huwelijk of adoptie uit zijne potestas waren geraakt.
De vestaalsche maagden, als sui iuris zijnde, konden nooit heredes sui zijn. De heredes sui waren de wettige erfgenamen in den eersten graad. Ontbraken deze, dan kwamen in de tweede plaats de agnaten van den overledene, d.w.z. zij, die vroeger met hem onder dezelfde patria potestas hadden gestaan, zijne moeder, broeders, zusters.
Ontbraken ook deze, dan kwamen in de derde plaats de gentiles in aanmerking. Cognaten waren dus uitgesloten, evenals geëmancipeerde kinderen; doch het praetorische recht (z. a.) kwam hier aan de billijkheid te gemoet door hunne rechten toch te erkennen, en, voor zoover het dan ook geen eigendomsrecht kon geven, hun toch het bezitrecht, bonorum possessio, toe te kennen. Overigens traden de wettige erfgenamen slechts op voor zoover niet door wettige testamentaire bepalingen anders was beschikt.—Hereditatis cretio heet de uitdrukkelijke verklaring, dat men de erfenis aanvaardt.—Pro herede gestio wordt gebezigd, wanneer men eenvoudig als erfgenaam handelend optreedt.—Heres ex asse is de universeele erfgenaam; ex semisse, de erfgenaam voor de helft; ex triente, die voor een derde, enz.—De erfgenaam, die eene erfenis aanvaardde (hereditatem adire), moest zoowel het passief, als het actief van den boedel overnemen, ook de sacra, iets wat lastig kon wezen.
Vandaar wordt de uitdrukking heriditas sine sacris spreekwoordelijk gebezigd voor een buitenkansje.—Vrouwen hadden slechts een beperkt erfrecht, zie lex Voconia.—Onder de keizers verdween het agnatenrecht meer en meer, om plaats te maken voor dat der cognaten.
