Creatie van een nieuwe bestuurslaag tussen de gemeenten en de provincies, welke ten doel heeft aaneengesloten gebieden beter dan onder de traditionele bestuurlijke verhoudingen mogelijk was, geïntegreerd en gecoördineerd te besturen. Mogelijk bij de Wet gemeenschappelijke regelingen (1-4-1950, herzien 9-6-1966) in gematigde vorm op vrijwillige basis: „lichte gewesten”; verder mogelijk op basis van een bijzondere wet (toegepast in Rijnmond).
De bevoegdhedenregeling bij deze soort „zware gewesten” bleef een probleem vormen. In 1971 werd een ontwerp-gewestwet bij de Tweede Kamer aanhangig gemaakt.
De ingrijpender vorm van gewestvorming werd in 1973 en 1974 verder uitgewerkt door Minister De Gaay Fortman (ARP Binnenlandse Zaken). Dit leidde tot heftige reacties in Friesland.
Vanuit de FNP werd een stickeractie gehouden: „Fryslân fordwine? nea!”. Ook de Fr. afdelingen van de landelijke partijen verzetten zich heftig tegen de voorgestelde gewestvorming.
Dit leidde begin 1974 tot de vorming van het Komité Fryslân door de partijen vertegenwoordigd in Provinciale Staten van Frl. Hoewel de Fr. afdelingen van de regeringspartijen PvdA, ARP, KVP en PPR zich ook distiantieerden van de plannen, werd de sterke vooruitgang van de FNP bij de statenverkiezingen in 1974 gedeeltelijk toegeschreven aan het verzet tegen de gewestvorming dat in Frl. bestond.Ondanks een zeer critische opstelling van ARPen PvdA-Tweede Kamerleden bij de begrotingsbehandeling van het Ministerie van Binnenlandse Zaken ten opzichte van de door de minister geplande verdeling van Nederland in 44 gewesten, publiceerde deze zijn plannen 18-11-1974. Hierbij werd een verdeling van Frl. in 3 gewesten voorgesteld, nl. Oostergo (Achtkarspelen, Ameland, Baarderadeel, Barradeel, Het Bildt, Dantumadeel, Dokkum, Ferwerderadeel, Franeker, Franekeradeel, Harlingen, Idaarderadeel, Kollumerland c.a., Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Menaldumadeel, Oostdongeradeel, Schiermonnikoog, Terschelling, Tietjerksteradeel, Vlieland en Westdongeradeel), Westergo (Wonseradeel, Bolsward, Hennaarderadeel, Rauwerderhem, Wymbritseradeel, Sneek, Ijlst, Workum, Hindeloopen, Hemelumer Oldeferd, Staveren, Gaasterland, Sloten, Doniawerstal en Lemsterland) en Zevenwouden (Smallingerland, Opsterland, Ooststellingwerf, Weststellingwerf, Heerenveen, Haskerland en Utingeradeel).
Het provinciaal bestuur van Frl. reageerde, evenals gemeentebesturen, politieke-, welzijns- en bewegingsorganisaties in deze provincie, negatief op de plannen ook al achtte men de kans dat ze doorgevoerd zouden worden, gering. Als eis werd gesteld, dat er één bestuurseenheid Frl. zou blijven bestaan.
Enkele samenwerkingsverbanden of „lichte gewesten” waren ten tijde van de publicatie van de plannen reeds opgericht of in oprichting: het Samenwerkingsorgaan Zuidwest-Friesland, Schoterwerven en Regioraad Leeuwarden.
Medio augustus 1975 gaan de ministeriële plannen in de richting van versterkte provincies ten koste van de gemeenten.
