Optreden door een kleine gemeenschap tegen leden die zich niet gedragen zoals het behoort. Een dergelijke vorm van eigenrichting kwam in het noordoosten van Nederland in het verleden regelmatig voor.
Het meest bekend zijn de maatregelen die de mannelijke jeugd nam tegen de man die niet wilde trouwen met het meisje dat zwanger van hem was. Maar ook slechte behandeling van ouders, kinderen, buren e.d. kwamen voor een volksgericht in aanmerking. In de tijd dat Ter Laan zijn Groninger encyclopedie samenstelde (jaren ’40 en ’50) kwam het volksgericht nog voor in Westerwolde. Wanneer men iemand op de wagen nam, zette de gemeenschap een meisje op een wagen en zorgde voor de ‘inzegening’ van het huwelijk.
