Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Schilderkunst tot 1800

betekenis & definitie

De in Groningen beoefende genres en hun meest typerende beoefenaars zijn:

1. Portretschilderkunst: de eerste bekende Groninger schilderwerken dateren van de 16de eeuw. Het zijn voornamelijk portretten, waarvan de makers niet bekend zijn. De eerste portrettist, aan wie werk kan worden toegeschreven, is Peter Belta.

In de eerste helft van de 17de eeuw was het sobere Hollandse portret populair. Daarna werden de portretten zwieriger. Jan Jans de Stomme beheerste zowel het ene als het andere type. Een andere portrettist in deze tijd was David Simons. Omstreeks 1680 kwam het elegante barokke portret in zwang. Collenius beheerst dit type bij uitstek. Na zijn overlijden nam Jan Abel Wassenbergh zijn plaats in.

Rond 1750 zijn er twee stromingen in de portretschilderkunst waar te nemen: het rococoportret met als vertegenwoordiger Elisabeth Geertruida Wassenbergh en het reële portret met Luitje van der Warff als representant. De Hosson bracht de internationale invloed (onder andere het crayonportret) naar Groningen. Wessel Lubbers maakte veel crayonportretten. Aan het eind van die eeuw werden silhouetportretten populair, met als vertegenwoordigers Wibrant Veltman en de Duitser Johann Ludwig Hauck.

2. Historieschilderkunst: de eerste twee Groninger historieschilders waren Jan Swart van Groningen en Gerard van Groeningen (16de eeuw). Uit de eeuw daarna zijn geen Groninger historiewerken bekend. Dit veranderde met de komst van Collenius. Ook Jan Abel Wassenbergh heeft veel historiewerken gemaakt. Van De Hosson zijn eveneens enige historiestukken bekend.
3. Landschapsschilderkunst: Lucas Buissinek schilderde in 1729 het eerst bekende landschap in de Groninger kunstgeschiedenis. Het volgende landschap is van Jan Wassenbergh. Ook De Hosson en Hendrik Lofvers hebben zich met dit genre beziggehouden. Twee grote vertegenwoordigers van het meestal getekende en geaquarelleerde landschap uit de tweede helft van de 18de eeuw waren Herman Numan en, vooral, Egbert van Drielst.
4. Zeeschilderkunst: dit in Groningen weinig beoefende genre had in Pieter Lofvers zijn eerste bekende beoefenaar.
5. Genreschilderkunst: Hendrik Coster is de eerste Groninger van wie genrestukken bekend zijn (1659). Van Jan Abel Wassenbergh en zijn zoon zijn eveneens genrestukken bekend.
6. Stadsgezichten: dit rond 1650 ontstane genre vinden we in Groningen pas laat terug. Aan het einde van de 18de eeuw had dit genre in Groningen twee grote vertegenwoordigers: Herman Numan en, vooral, Jan Bulthuis.
7. Bloemschilderkunst: in Groningen een weinig beoefend genre, maar is met zekerheid beoefend door Hendrik Lofvers en F.C. de Hosson.

< >